بررسی تطبیقی ویژگی های تزیینات آجرکاری خانۀ آخوند ابوی خرم آباد و خانۀ سوزنگر دزفول

معماری دورۀ قاجار را معماری خانه سازی و یا معماری خانه های مسکونی نامیده اند. در این دوره  به علت افزایش جمعیت شهرنشینان، ساخت و ساز معطوف به ایجاد سرپناه و خانه برای مردم تازه وارد به شهر شد. در پی تحول سبک معماری در احداث خانه ها، کم کم اصلی ترین مفهوم فکری و کالبدی معماری ایرانی یعنی درون گرایی، جای خود را در شکل گیری خانه ها به برون گرایی میدهد. تزیینات معماری در این دوره وضع نازل تری را نسبت به دوره های گذشته، به خصوص دورۀ صفوی نشان میدهد. شهر خرم آباد در دورۀ قاجار به محله های اطراف قلعۀ فلک الافلاک محدود بوده است. خانۀ آخوند ابو از شاخص ترین خانه های شهر خرم آباد متعلق به اواسط دورۀ قاجار است. خانۀ سوزنگر نیز متعلق به اواسط قاجار و از بناهای زیبای شهر تاریخی دزفول است. با توجه به اهمیت این موضوع تا کنون دو تحقیق جامع در مورد تزیینات خانه های دزفول انجام پذیرفته است؛ کتاب دزفول شهر آجر به قلم غلامرضا نعیما و همچنین رسالۀ  نقوش سنتی و آجری دزفول نوشتۀ سیدنظام الدین امامی فر. همچنین می توان گفت تاکنون تحقیق مشخص و هدفمندی دربارۀ تزیینات آجری خانه های شهر خرم آباد صورت نگرفته است. در این مقاله از روش تحقیق توصیفی تحلیلی استفاده شده است و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای در مورد معماری دورۀ قاجار و همچنین مطالعات میدانی به بررسی تزیینات آجرکاری خانۀ آخوند ابوی خرم آباد در قیاس با خانۀ سوزنگر دزفول پرداخته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که خانۀ آخوند ابو دارای تزیینات آجری خفته راسته، دندانه موشی، قطاربندی، و خوون چینی که همه ساده هستند است. اما در خانۀ سوزنگر تزیینات نفیس تر و بسیار پرکارتر از خانۀ آخوند ابو است و شامل گل اندازی و انواع طرح های خوون چینی و همچنین کتیبه های مزین به آجرکاری بی نظیر خوون چینی است و به خوبی هویت معماری دزفول را به نمایش گذاشته است.