بررسی تطبیقی تأثیر ایده‌های معنوی در شکل باغ مطالعه موردی باغ پاسارگاد از دوره هخامنشی و باغ فین از دوره اسلامی

براساس اندیشه رایج، باغ ایرانی در سراسر تاریخ یک هویت ثابت و تداوم‌یافته دارد، ولی بررسی‌های دقیق‌تر تمایزات کالبدی بارزی را بین نخستین باغهای ایرانی (باغ پاسارگاد) و باغ‌های دوران اسلامی نشان می‌دهد. به نظر میرسد این تفاوت‌ها ریشه در اندیشه‌ها و آرمان‌های پشتوانه آنها داشته باشد. این تحقیق درصدد بررسی این تفاوت‌ها در کالبد و اندیشه و نیز تحقیق در مبانی متفاوت نظری عامل این تمایزات کالبدی است. هدف این تحقیق آن است که نشان دهد باغ‌ها پیش از آنکه تجلی اقلیم و ادوار تاریخی باشند، جلوه اندیشه‌ها و باورهای آدمیان بوده و ساختار کالبدی باغ‌ها با تغییر اندیشه دینی (آرمانها و باورها) دچار تحولات شگرف شده است. برای دستیابی به هدف فوق، با بهره‌گیری از روش پدیدارشناسانه (مصداق به مفهوم) تمایزات باغ پاسارگاد با باغ‌های دوران اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد و تلاش می‌شود تا با استناد به اندیشه‌های فکری دو مکتب پیش و پس از اسلام، ریشه این تفاوت‌ها تبیین شود. براساس یافته‌های این تحقیق مهم‌ترن تمایزات کالبدی : 1) سازماندهی تقسیمات در پلان باغ، 2) نمادپردازی حرکت آب و 3) شیب‌بندی زمین و مکان‌یابی کوشک قابل معرفی است. درطراحی باغ اگرچه شرایط زمین بسیار تعیین‌کننده است، ولی طراحی مسیرهای آب، جایگاه کوشک و چشم‌اندازها می‌تواند کاملاً آگاهانه، نمادین و معناگرا باشد. در سه مقوله فوق عامل معناگرا نقش بارزتری نسبت به عامل زمینه‌ای دارد. به نظر می‌رسد این تمایزات کاملاً جنبه نمادپردازانه داشته و ریشه در الگوهای بهشت آرمانی در هر مکتب دارند. در این تحقیق تلاش شد تا بخش قابل‌ملاحظه‌ای از این تفاوت‌ها با بهره‌گیری از «توصیف رابطه آرمانی انسان با طبیعت» در باورهای دو مکتب، مورد شناسایی قرار گیرند.