بررسی تأثیر کاربرد محرک های رشد گیاهی بر خصوصیات کمی و کیفی گندم در یک خاک آهکی (مطالعه موردی استان خوزستان)

سابقه و هدف: باوجود مقادیر فراوان برخی از عناصر غذایی در خاک‌های آهکی، فرم قابل جذب این عناصر کمتر از مقدار لازم برای رشد گیاه بوده و کمبود عناصر غذایی یکی از عوامل محدود کننده تولید محصول گیاهان به‌ویژه گندم در این خاک‌ها محسوب می‌شود. کاربرد محرک‌های رشد گیاهی ممکن است از طریق افزایش جذب عناصر غذایی گیاه باعث بهبود عملکرد و کیفیت گندم -شود. بنابراین، هدف از انجام این بررسی، مقایسه اثر کاربرد محرک‌های رشد گیاهی مختلف بر خصوصیات کمی و کیفی گندم رشد یافته در یک خاک آهکی است. مواد و روش‌ها: این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان به مدت یک سال زراعی (97-1396) اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: شاهد (کاربرد کودهای شیمیایی مطابق آزمون خاک)، کاربرد اسید آمینه آزاد (L)، اسید فولویک، عصاره جلبک دریایی، اسید هیومیک، مایه تلقیح ازتوباکتر و مصرف توأم محرک‌های رشد (بجز اسید فولویک). محرک‌های رشد اسید آمینه، اسید فولویک و عصاره جلبک دریایی بصورت محلول‌پاشی با غلظت 5 در هزار در دو مرحله پنجه زنی و ظهور سنبله و اسید هیومیک بصورت کود آبیاری به میزان 5 کیلوگرم در هکتار در مراحل اولیه رشد (قبل از پنجه‌زنی) استفاده شدند. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، زیست توده، پروتئین دانه و غلظت عناصر فسفر، پتاسیم، مس، روی، منگنز و آهن دانه اندازه‌گیری گردید. نتایج حاصله توسط نرم افزار MSTATC تجزیه واریانس شده و میانگین‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح 5 درصد مقایسه شدند. یافته‌ها: اثر محرک‌های رشد بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بود. کاربرد این مواد صرف نظر از نوع ماده مصرفی سبب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه نسبت به شاهد گردید. بیشترین ارتفاع بوته (99 سانتی‌متر)، تعداد سنبله در متر مربع (633)، تعداد دانه در سنبله (33/43)، وزن هزاردانه (12/46) و عملکرد دانه (71/8617 کیلوگرم در هکتار) در تیمار مصرف توأم محرک‌های رشد بدست آمد و نسبت به کاربرد تکی این مواد برتری معنی‌داری داشت. مصرف محرک-های رشد باعث افزایش معنی‌دار درصد پروتئین دانه، غلظت‌های پتاسیم، مس، روی، منگنز و آهن دانه در سطح احتمال 1 درصد گردید. مصرف مواد مزبور بر غلظت فسفر دانه اثر معنی‌داری نداشتند. مصرف توأم محرک‌های رشد گیاهی باعث بیشترین افزایش درصد پروتئین، پتاسیم، روی، منگنز و آهن دانه نسبت به شاهد شد. در بین محرک‌های رشد، اسید آمینه باعث بیشترین افزایش درصد پروتئین و غلظت آهن دانه شده و اسید هیومیک باعث بیشترین افزایش در غلظت‌ پتاسیم، مس، روی و منگنز دانه نسبت به شاهد گردید. نتیجه‌گیری: کاربرد توأم محرک‌های رشد گیاهی بهترین عملکرد و کیفیت دانه را نسبت به مصرف تکی این مواد تولید نمود. لذا می‌توان تلقیح بذور گندم با ازتوباکتر، مصرف اسید هیومیک بصورت کود آبیاری در اوایل رشد گیاه و محلول-پاشی اسید آمینه و عصاره جلبک دریایی در دو مرحله پنجه زنی و ظهور سنبله را توصیه نمود. بر اساس نتایج بدست آمده در بین محرک‌های رشد بصورت تکی اولویت مصرف با کاریرد اسید آمینه یا اسید هیومیک می‌باشد.