بررسی تأثیر عدم قطعیت ضریب زوال بر نتایج مدل سازی کیفیت آب رودخانة زرجوب

هنگام مدل‌سازی ثوابت و ضرایب زیادی وجود دارد که بر نتایج خروجی تأثیر زیادی می‌گذارند. در بسیاری از مواقع ممکن است این ضرایب و ثوابت با مقادیر واقعی خود در محیط اختلاف داشته باشند ولی به هنگام مدل‌سازی به دلیل تعدیل سایر مقادیر در مدل، خروجی مدل با شرایط مرزی انطباق ظاهری داشته باشد. تحلیل عدم قطعیت ابزاری برای ارزیابی میزان تأثیر‌گذاری عدم قطعیت عوامل مختلف بر خروجی مدل است و می‌تواند دید کافی از لزوم جمع‌آوری داده‌های بیشتر برای بهبود تخمین برخی بارها، شرایط اولیه، یا نرخ‌های زوال و غیره فراهم آورد. در این مقاله تأثیر عدم قطعیت ضریب زوال اکسیژن‌خواهی بیوشیمیایی کربنی بر غلظت اکسیژن محلول در رودخانة زرجوب گیلان با استفاده از مدل QUAL2E بررسی می‌شود. نمونه برداری پارامترهای کیفیت آب و، دبی، عمق و سطح مقطع ایستگاه‌ها در سال 1384 در ماههای مرداد، شهریور برای کالیبراسیون و مهر برای صحت سنجی مدل در شش ایستگاه انجام شد. داده‌های هواشناسی از نزدیکترین ایستگاه هواشناسی در رشت دریافت شدند. اثر جلبک، اکسیژن‌خواهی رسوب و اکسیژن‌خواهی نیتروژنی به صورت بخشی از سایر ضرایب مربوط به اکسیژن محلول در نظر گرفته شدند و ضرایب زوال و هواگیری با کالیبراسیون مدل به دست آمدند. تحلیل حساسیت به روش تک‌عاملی انجام شد. میزان حساسیت این ضریب به متغیر کیفی اکسیژن محلول در پایین دست در ماه شهریور به صورت خطی برابر با 6/0- و در ماه مرداد در ایستگاه پنجم تا زمانی که مقدار اکسیژن محلول به صفر برسد 6- به دست آمد. دلیل زیاد بودن حساسیت آن کم‌شدن ناگهانی مقدار اکسیژن محلول از ایستگاه چهارم به پنجم و پایین بودن آن در این ایستگاه می باشد. این موضوع مبین آن‌است‌که صرف وقت و هزینه بیشتر برای اندازه‌گیری، یا تخمین دقیق تر ضریب زوال لازم است.