بررسی تأثیر توانایی مدیریت بر حق الزحمه حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

پاسخگویی به عموم، لازمه عملی کردن فرآیند دموکراسی است، اما یکی از ابزارهای اصلی پاسخگویی در عرصه فعالیت های اقتصادی، حسابرسی و حسابدهی است. به رغم وسعت کارهای حسابرسی و کاربرد آن از بالاترین سطح اداره کشور تا کوچکترین واحد تجاری، عوامل تعیین­کننده حق­الزحمه این خدمت هنوز ناشناخته است. نتایج پژوهش­های اخیر نشان می­دهد یکی از مهمترین عوامل تعیین­کننده حق­الزحمه حسابرسی، مفهوم توانایی مدیریت است. در ادبیات حسابداری، توانایی مدیریت یکی از ابعاد سرمایه انسانی شرکت­هاست که به عنوان دارایی نامشهود طبقه­بندی می­شود. برخی پژوهشگران توانایی مدیریت را به عنوان کارایی مدیران نسبت به رقبا در تبدیل منابع شرکت به درآمد تعریف می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر توانایی مدیریت بر حق­الزحمه حسابرسی است. جامعه آماری پژوهش را 105 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 1386 تا 1393 تشکیل می­دهد. سنجه توانایی مدیریت، بخشی از کارایی شرکت است که تحت تأثیر عوامل ذاتی شرکت قرار نمی­گیرد. به منظور محاسبه و تحلیل اطلاعات توانایی مدیران از مدل ارائه شده توسط دیمرجان و همکاران (2012، 2013) استفاده شده است. آزمون فرضیه­های پژوهش نیز با استفاده از روش­های آماری رگرسیون خطی چند متغیره و الگوی تحلیل پوششی داده­ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه­ اول پژوهش نشان می­دهد توانایی مدیریت تأثیر منفی معناداری بر حق­الزحمه حسابرسی دارد. به عبارت دیگر، مدیران تواناتر حق­الزحمه حسابرسی کمتری پرداخت می­کنند. نتایج آزمون فرضیه دوم پژوهش نیز بیانگر آن است که اندازه مؤسسه حسابرسی رابطه بین توانایی مدیریت و حق­الزحمه حسابرسی را تضعیف می­کند. بر اساس بررسی­های بیشتر، متغیرهای اهرم مالی، اندازه شرکت و نرخ بازده دارایی­ها ارتباط معناداری با حق الزحمه حسابرسی دارند.