بررسی برون‌تنی اثرات ضدقارچی عصاره‌های تام اندام هوایی گیاه اُرمک کبیر (Ephedra major Host) بر روی قارچ میکروسپوروم جیپسئوم

زمینه و هدف: درماتوفیتوزیس نوعی عفونت قارچی است که در آن سطوح خارجی بدن انسان و حیوانات توسط درماتوفیت‌‌ها مورد تهاجم قرار می‌گیرند. استفاده از داروهای ضد درماتوفیت موجود به علت عوارض جانبی و مقاومت‌های دارویی، دارای محدودیت‌هایی می‌باشد. لذا امروزه گیاهان دارویی بعنوان منابع جدید تهیه داروهای ضدقارچ مطرح هستند. ُارمک کبیر یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی می‌باشد که اثرات ضدقارچی آن علیه برخی از قارچ‌ها گزارش شده است. در این پژوهش اثر ضدقارچی این گیاه علیه قارچ میکروسپوروم جیپسئوم مورد مطالعه قرار گرفت. روش بررسی: از اندام هوایی خشک شده گیاه، عصاره‌های تام آبی و هیدروالکلی تهیه شد. اثرات ضدقارچی این عصاره‌ها علیه قارچ میکروسپوروم جیپسئوم به دو روش رقیق‌‌سازی در آگار و انتشار دیسک بررسی گردید. در این پژوهش، از تربینافین به عنوان کنترل مثبت استفاده شد. کشت‌ها در پایان هفته دوم مورد ارزیابی قرار گرفتند و نتایج روش رقیق‌سازی در آگار و انتشار دیسک بترتیب بصورت حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و اندازه قطر هاله عدم رشد ثبت گردیدند. یافته‌ها: در روش رقیق‌‌سازی در آگار، تنها عصاره آبی با MIC مساوی mg/ml 10 از خود اثر ضدقارچی نشان داد اما در روش انتشار دیسک در کلیه غلظت‌های تهیه شده از هر دو عصاره، مهار رشدی مشاهده نشد. ضمناً MIC تربینافین برای میکروسپوروم جیپسئوم g/mlµ 5/0 تعیین گردید. نتیجه‌گیری: نتایج نشان دادند که عصاره‌ تام آبی اندام هوایی گیاه ُارمک کبیر دارای فعالیت ضددرماتوفیتی علیه قارچ میکروسپوروم جیپسئوم می‌باشد، اما قدرت اثر این عصاره قابل مقایسه با تربینافین نیست. این احتمال وجود دارد که با خالص‌سازی بیشتر عصاره آبی این گیاه، بتوان ترکیباتی با اثرات ضددرماتوفیتی شاخص بدست آورد. کلید واژه‌ها: ُارمک کبیر، اندام هوایی، اثرات ضددرماتوفیتی، میکروسپوروم جیپسئوم. وصول مقاله:24/4/93 اصلاحیه نهایی:27/11/93 پذیرش:17/1/94