بررسی افزایش پایداری تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری با شاخص اکو-بهره‌وری: مثال موردی شهر مشهد

تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به‌منظور انجام عملیات تصفیه و دفع آلودگی‌ها در کنار سرمایه‌گذاری اولیه، نیازمند مصرف مواد و انرژی و نیروی انسانی هستند. در پژوهش حاضر با استفاده از شاخص اکو-بهره‌وری به ارزیابی‌ جنبه‌های اقتصادی و محیط زیستی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب التیمور و خین‌عرب پرداخته شد. نتایج نشان داد که مقدار شاخص اکو-بهره‌وری تصفیه‌خانه خین‌عرب برپایه مقدار بار آلی و مواد مغذی حذف شده و همچنین اثرات محیط زیستی چرخه عمر بزرگ‌تر از تصفیه‌خانه التیمور است. به‌منظور بهبود پایداری، سه سناریوی احداث واحد تولید کمپوست کشاورزی، کاهش مصرف انرژی و کاهش کلرزنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که اگر بار آلی و یا مواد مغذی حذف شده به‌عنوان شاخص محیط زیستی انتخاب شود، سناریوی اول با شاخص اکو-بهره‌وری 09/0 و 14/0 میلیون ریال بر بار آلی حذف شده و یا 22/1 و 48/1 میلیون ریال بر مواد مغذی حذف شده، به‌ترتیب برای تصفیه‌خانه‌های التیمور و خین‌عرب، مناسب‌ترین گزینه است. همچنین اگر شاخص اکو-بهره‌وری با اثرات محیط زیستی چرخه عمر مورد توجه قرار گیرد، سناریوی دوم با شاخص اکو-بهره‌وری 103×44/2 و 103×90/2 میلیون ریال بر شاخص اثرات محیط زیستی چرخه عمر به‌ترتیب برای تصفیه‌خانه‌های‌ التیمور و خین‌عرب بهترین گزینه است. این مطالعه نشان می‌دهد که تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، نه تنها از منظر محیط‌زیستی، بلکه باید از دیدگاه اقتصادی نیز مورد توجه قرار بگیرند؛ در نتیجه، به‌منظور ارائه یک تحلیل و تجزیه جامع از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، این دو جنبه باید با یکدیگر در نظر گرفته شوند.