بررسی ارتباط صفات موثر بر عملکرد ریشه و عیارقند در ژنوتیپ های اتایپ چغندرقند برای کشت پائیزه

به منظور تعیین مهم ترین صفات موثر بر عملکرد ریشه و عیارقند در ژرم پلاسم اتایپ منوژرم چغندرقند برای کشت پائیزه، تعداد 49 ژنوتیپ (اتایپ و نتاج هیبرید) در قالب طرح لاتیس سه گانه در 3 تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول در مهرماه سال زراعی 1388-1387 کشت شدند. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر اغلب صفات مورد بررسی تفاوت معنی دار وجود دارد. پس از انجام تجزیه واریانس از میانگین تیمارها برای تجزیه های آماری از جمله محاسبه ضرایب همبستگی ساده بین صفات استفاده شد. براساس تجزیه عاملی، صفات مورد مطالعه به پنج عامل عیارقند خالص، عملکرد، خصوصیات ظاهری ریشه، مقاومت به بولتینگ و سرکوسپورا تقسیم شد. در تجزیه رگرسیون مرحله ای برای عملکرد ریشه به عنوان متغیر تابع به ترتیب صفات قطر ریشه، مقاومت به سرکوسپورا، ارتفاع طوقه، شکل ریشه، ازت مضره، پتاسیم و ضریب استحصال شکر به عنوان مهم ترین صفات شناسایی شدند. در تجزیه رگرسیون صعودی برای صفت عیارقند به عنوان متغیر تابع، مهم ترین صفات به ترتیب قند ملاس، ارتفاع طوقه و مقاومت به بولتینگ شناسایی شدند. در تجزیه علیت صفات قطر ریشه، شکل ریشه و ازت مضر اثر مستقیم مثبت و صفات مقاومت به سرکوسپورا، ارتفاع طوقه، پتاسیم و قند قابل استحصال اثر مستقیم منفی روی صفت عملکرد ریشه داشتند. همچنین اثر مستقیم ارتفاع طوقه روی عیارقند مثبت و اثر مستقیم قند ملاس و مقاومت به سرکوسپورا منفی برآورد شد. تجزیه خوشه ای نشان داد که ژنوتیپ های کلاستر دوم از لحاظ صفات موثر بر عملکرد ریشه مقادیر بالاتری را به خود اختصاص داده اند. همچنین ژنوتیپ های کلاستر اول از حیث قند قابل استحصال و ضریب استحصال قند، بالاترین مقادیر را به خود اختصاص دادند؛ بنابراین با توجه به خصوصیات این گروه می توان برای افزایش درصد قند قابل استحصال و ضریب استحصال قند و همچنین کاهش ناخالصی هایی نظیر ازت مضر، قند ملاس، پتاسیم و سدیم از ژنوتیپ های این گروه بهره گرفت.