بررسی اثر جهش ژنتیکی پرتوهای لیزر روی صفات زراعی و DNA در نخود زراعی (Cicer arietinum L.)

تنوعی که در موجودات زنده اعم از گیاه و جانور وجود دارد ناشی از جهش (موتاسیون­)های طبیعی در سطح DNA و درپی نوترکیبی و انتخاب است که در طی میلیون­ها سال رخ داده است. هدف از انجام این آزمایش بررسی امکان ایجاد تغییر ژنتیکی در گیاه نخود با استفاده از پرتوهای لیزر است. پرتوهای لیزر با نفوذپذیری بالایی که دارند باعث ایجاد تغییرات ریخت‌شناختی (مرفولوژیک) و فیزیولوژیک در گیاهان می­شوند. در این آزمایش پرتوهای لیزر YAGND: با طول‌موج 530 نانومتر، لیزر هلیوم نئون با طول‌موج 632 و لیزر UV با طول‌موج 308 نانومتر در مدت‌زمان‌های مختلف روی بذر نخود رقم ILC­482 به‌کار برده شد. پس از پرتوتابی و کاشت بذرها (M1)، تا زمان برداشت صفات: روز تا جوانه­زنی، گلدهی و غلاف­دهی، درصد جوانه‌زنی، شمار ساقه­های دارای غلاف، شمار کل غلاف­ها، شمار غلاف­های خالی و پر، شمار بذر در بوته، وزن صددانه، ارتفاع بوته، وزن خشک بوته و عملکرد دانه اندازه­گیری شد. بذرهای تولیدی از تیمارهای پرتوتابی‌شده همراه با شاهد در نسل بعد (M2) کشت و صفات بالا دوباره اندازه‌گیری شدند. نتایج در نسل اول نشان داد، در سه صفت (ارتفاع بوته، شمار غلاف­های خالی و وزن خشک) تفاوتی بین شاهد و تیمارهای پرتوتابی شده وجود نداشت. اما در دیگر صفات در تیمارهای مختلف تغییراتی نسبت به شاهد در نسل اول و دوم به­وجود آمد. به‌طورکلی پرتوتابی موجب کاهش میزان صفات نسبت به شاهد شد. در ضمن بررسی‌های مولکولی رخداد جهش را در سطح DNA توسط اشعۀ لیزر اثبات کرد.