بررسی اثر تنش کم‌آبی بر شاخص‌های فتوسنتزی و عملکرد علوفه‌ ژنوتیپ‌های سورگوم علوفه‌ای (Sorghum bicolor)

با توجه به محدودیت دسترسی به آب در تولید گیاهان زراعی یافتن ژنوتیپ‌های با کارایی مطلوب مصرف آب از اولویت‌های پژوهشی به حساب می‌آید. به همین منظور این پژوهش جهت بررسی اثر تنش کم‌آبی بر شاخص‌های فتوسنتزی و در نهایت تولید و عملکرد علوفه‌ای سه ژنوتیپ سورگوم در دانشگاه محقق اردبیلی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه تحقیقاتی در سال 1392 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تنش کم‌آبی در چهار سطح (80، 65، 45 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و سه ژنوتیپ سورگوم (KFS2، KFS6 و KFS17) بود. نتایج نشان داد که اثر اصلی تنش کم‌آبی و ژنوتیپ بر اکثر صفات اندازه‌گیری شده در سطح احتمال یک درصد دارای اختلاف معنی‌دار بود. برهمکنش تنش کم‌آبی و ژنوتیپ سورگوم تنها بر میزان کلروفیل a، کارتنوئیدها، پایداری کلروفیل و عملکرد علوفه‌ای معنی‌دار گردید. به‌طوری‌که تنش کم‌آبی موجب کاهش کلروفیل a، b، کلروفیل کل، فلورسانس حداکثر (Fm)، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و عملکرد علوفه و سبب افزایش نسبت کلروفیل a به b، کارتنوئیدها، پایداری کلروفیل، FO (فلئورسانس حداقل در شرایط سازگار شده با تاریکی)، Ft (شدت فلورسانس پایه یا لحظه‌ای) گردید. اگرچه ژنوتیپ KFS6 در بسیاری از صفات اندازه‌گیری شده بیش‌ترین مقدار را داشت با این وجود بیش‌ترین عملکرد مربوط به ژنوتیپ KFS2 و بعد از آن KFS17 بود. هم‌چنین بر اساس نتایج تجزیه رگرسیونی ژنوتیپKFS17 بیش‌ترین همبستگی را بین کلروفیل a، کلروفیل کل و میزان کارتنوئیدها با عملکرد نشان داد. به‌طورکلی، کاهش عملکرد در ژنوتیپ KFS2 می‌تواند به هزینه کردن بیش‌تر مواد فتوسنتزی گیاه به‌منظور تحمل در برابر تنش باشد.