برآورد حجم فرسایش آبکندی با استفاده از ویژگی‌های ‏مورفومتریک و خاک در آبکندهای استان گلستان

نویسندگان

  • حسین عیسائی کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان
  • مجید صوفی استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
چکیده مقاله:

فرسایش آبکندی، به‌دلیل تولید رسوب فراوان‌تر از فرسایش­های پاشمانی و سطحی و معدود بودن تحقیقات درباره آن، از اهمیت بیش‌تری برخوردار است. برآورد حجم فرسایش آبکندی نیاز به شاخص­هائی دارد که بتوانند به‌سهولت اندازه­گیری شوند. این تحقیق در نظر دارد با ارائه مدل­های ساده، فرسایش آبکندی را با حداقل هزینه  برآورد نماید. در این تحقیق، پس از تشخیص و تعیین مناطق فرسایش آبکندی با استفاده از مدارک روایتی، تاریخی و انجام عملیات میدانی در استان گلستان، دو منطقه آبکندی در هر اقلیم با استفاده از روش دومارتن اصلاح شده تعیین و انتخاب گردید؛ سپس در هر منطقه، سه آبکند معرف، انتخاب و ویژگی­های مورفومتریک آنان نظیر طول، عمق، عرض فوقانی و تحتانی و ویژگی­های خاک، نظیر رس، سیلت و شن، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در پیشانی و مقاطع 25، 50 و 75 درصد طول آبکند از پیشانی نمونه­برداری و اندازه­گیری شد؛ همچنین حجم فرسایش آبکندی از مجموع احجام جزئی در مقاطع ذکر شده، محاسبه گردید و حجم جزئی از ضرب طول بین دو مقطع عرضی در مساحت مقطع عرضی به‌دست آمد؛ سپس رابطه بین حجم فرسایش آبکندی به‌عنوان متغیر وابسته، با متغیرهای اندازه­گیری شده به‌عنوان متغیرهای مستقل با استفاده از روش تجزیه و تحلیل همبستگی از طریق ایجاد روابط رگرسیون تعیین شد. نتایج این تحقیق نشان داد که آبکندهای استان گلستان، عمدتا در دو اقلیم خشک و نیمه­خشک و بر روی رسوبات لسی با چسبندگی ناچیز، دارای گسترش زیادی می­باشند. آبکندها از نظر عرضی، گسترش بیش‌تری از عمق داشته و ذرات سیلت نقش مهمی در آن ایفاء می­کنند. بررسی متغیرهای اندازه­گیری شده بیان‌گر این واقعیت است که تولید رسوب در آبکندهای استان گلستان، بیش‌تر از کناره­های آن‌ها است؛ از این‌رو، بایستی اولویت اقدامات کنترلی به کناره­های آبکندها داده شود. تحلیل آماری نتایج به‌دست آمده نشان داد که رابطه خطی با ضریب تبیین 0.86 بر رابطه توانی با ضریب تبیین 0.54، از ارجحیت بیش‌تری برای برآورد حجم فرسایش آبکندی برخوردار است. همین نتایج بیان می­کند که حجم آبکندهای این استان با متغیرهای طول، عمق و عرض فوقانی آبکند، دارای یک رابطه خطی معنی­داری در سطح یک درصد است. در رابطه خطی، طول آبکند با تفسیر 86 درصدی از تغییرات حجم آبکند و ضریب استاندارد (0.871) بیش‌ترین تاثیر را در بین سه متغیر بیان شده، نسبت به عمق (0.227) و عرض ­فوقانی (0.159)، در برآورد حجم فرسایش آبکندی در استان گلستان دارد. این نتایج تاییدکننده توصیه‌های ارائه شده در منابع، در استفاده از طول آبکند در برآورد رسوب ناشی از فرسایش آبکندی در مدل EGEM و کاربرد آن در این قسمت از ایران است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

برآورد حجم فرسایش آبکندی با استفاده از ویژگی های ‏مورفومتریک و خاک در آبکندهای استان گلستان

فرسایش آبکندی، به دلیل تولید رسوب فراوان تر از فرسایش­های پاشمانی و سطحی و معدود بودن تحقیقات درباره آن، از اهمیت بیش تری برخوردار است. برآورد حجم فرسایش آبکندی نیاز به شاخص­هائی دارد که بتوانند به سهولت اندازه­گیری شوند. این تحقیق در نظر دارد با ارائه مدل­های ساده، فرسایش آبکندی را با حداقل هزینه  برآورد نماید. در این تحقیق، پس از تشخیص و تعیین مناطق فرسایش آبکندی با استفاده از مدارک روایتی، ت...

متن کامل

روابط مورفومتریک آبکندهای استان ایلام

 این پژوهش با هدف انجام مطالعات مورفومتری، بررسی ارتباطات هندسی بین آن­‌ها، در دو کاربری مرتعی و کشاورزی انجام شده است. در ابتدا، ویژگی‌­های هندسی و توپوگرافی 120 آبکند در بخش نیمه‌خشک استان شامل عرض بالا، عمق، عرض پایین، ارتفاع بالاکند، همچنین، ویژگی­‌های سطح حوزه آبخیز آبکندها شامل میزان پوشش سطحی و خاک لخت به‌وسیله پلات­‌های یک متر مربعی به همراه نمونه‌­های ترکیبی خاک از سطح حوزه آبخیز و دیو...

متن کامل

ارزیابی وضعیت فرسایش خاک در حوزه آبخیز چهل‌چای، استان گلستان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای SPOT5

سابقه و هدف: فرسایش خاک فرایندی طبیعی است که بطور مداوم بر روی سطح زمین رخ داده و یکی از مهمترین مشکلات زیست -محیطی در دنیا است. روش های متعددی جهت برآورد فرسایش ارائه شده است که شامل روابط ساده تا مدل‌های پیچیده می‌باشند. مدل جهانی RUSLE رابطه ای تجربی است و دارای پایه فیزیکی قوی‌تری نسبت به سایر روش‌های تجربی می‌باشد. این رابطه که اصلاح شده رابطه USLE می‌باشد، شامل اشکال مختلف فرسایش و برخی پ...

متن کامل

ارزیابی حساسیت‌پذیری فرسایش آبکندی با استفاده از رگرسیون لجستیک، در حوضه صلوات‌آباد استان کردستان

Introduction Gully is one of the forms of water erosion features in many regions of the world. Gully erosion could produce abundant sediment load, reducing the fertility of land and destruction of structures. In literature, for the preparation of landslide susceptibility mapping, several studies have been conducted using logistic regression. But, a few authors focused on gully erosion suscep...

متن کامل

برآورد میزان فرسایش آبکندی و توسعۀ آن‌ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور

 Introduction Background and objectives Gully erosion is one of the destructive forms of soil erosions that may lead to a considerable volume of soil loss. This erosion type in addition to on-site and off-site effects has an important role in land degradation and forming in some watersheds. In this regard, due to gully erosion in some provinces of Iran such as Hormozgan, Bushehr, Fars, K...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 2  شماره 2

صفحات  73- 82

تاریخ انتشار 2010-07-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023