بازنگری به رویکرد کاربر مداری در کتابخانه‌های تخصصی

آنچه در رابطه با استاندارد کردن کتابخانه‌ها انجام می‌شود، عمدتاً به خدمات فنی، فضای فیزیکی و تجهیزات، و محتوای اطلاعاتی (مجموعه) مربوط می‌شود. اما با توجه به این‌که بسیاری از حرفه‌مندان و صاحب‌نظران این حرفه، رویکرد کاربردمداری را در ارائه خدمات کتابخانه‌ای به مأموریت‌مداری و مجموعه‌مداری ترجیح می‌دهند، این شیوه نگاه به استانداردسازی، با رویکرد کاربرمدارانه همخوانی ندارد. به بیان دیگر، با وجود ادعای پایبندی به کاربرمداری، عملاً از این شیوه در جهت مأموریت‌مداری و مجموعه‌مداری استفاده می‌شود. این مسئله در کتابخانه‌های تخصصی اهمیتی افزون‌تر می‌یابد، زیرا قرار است نتیجة فعالیت این دسته از کتابخانه‌ها در قالب محصول پژوهش، تجسم یابد و به تولید دانش جدید منجر شود. آموزش کاربران و سوق دادن آنان در جهت تحصیل سواد اطلاعاتی مطابق با حدود هر چه بالاتری از استانداردها، موجب می‌شود کتابخانه‌ها در نیل به اهداف خود و تحقق واقعی رویکرد کاربرمدارانه موفق شوند؛ بویژه آنکه تعاریف جدید سواد اطلاعاتی در آموزشهای کتابخانه‌‌ای ریشه داشته و کتابخانه‌های تخصصی باید ـ با توجه به شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور ـ بیش و پیش از استاندارد کردن خدمات فنی تجهیزات و فضای کتابخانه؛ به آموزش سواد اطلاعاتی بر مبنای استانداردها به کاربران خود بپردازند تا بدین ترتیب ضمن استقلال بخشیدن به آنان در کسب اطلاعات و دانش‌افزایی، موجب کارآمدی بیشتر خدمات کتابخانه‌های تخصصی گردند. بر این مبنا، کتابخانه‌ها باید در درجه اول به ارزیابی کاربران خود بر مبنای استانداردهای سواد اطلاعاتی و در وهلة دوم به طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی بر مبنای این ارزیابی با هدف ارتقای سطح سواد اطلاعاتی، بپردازند.