بارقه‌های تجدید در تسهیل صرف نزد أبو الفداء؛ شهید ادبیات عربی «موردپژوهی کتاب الکُنَّاش»

علم صرف با ابزارهای زنده و جذّاب خود، که نوآوری و ابتکار در آن نمایان است، به چگونگی ساختار واژه‌ها و ریشة مفردات می‌پردازد؛ ازاین‌رو با توجه به اهمیت علمی این دانش، لازم است اقداماتی در جهت تسهیل آموزش آن صورت گیرد. کتاب «الکُنَّاش فی الصرف» از آثار ارزشمند أبو الفداء اسماعیل بن علی بن محمود بن ایوب است که تحت تأثیر اندیشه‌های زمخشری و ابن حاجب نوشته شده‌است. پژوهش حاضر براساس روش تسهیل و تیسیر صرفی نزد أبو الفداء انجام می‌شود. أبو الفداء روش تسهیل در صرف عربی را از طریق طراحی جدول‌ها و زیج‌های فارسی، و مِتُدهای بیان آواها برای آموزش صرف به کار بست. این شیوه از آموزش صرف در قرن هشتم اندیشه‌ای نو و متمایز محسوب می‌شد. این پژوهش، توانایی تعلیمی و صرفی أبو الفداء را در آموزش قواعد عربی نشان می‌دهد که اندیشه روشمندش را در مباحث قیاس و آوای حروف و ادغام و تعلیم صیغه‌ها بیان داشته‌است. اهم نتایج این پژوهش به این شرح است: ردّ اصطلاحات سخت و کمیاب در مبحث قیاس و سماع، کاربرد شعر تعلیمی برای سهولت حفظ‌کردن، به‌کارگیری تخفیف در صفات آواها، مخارج حروف در آموزش قرائت‌ها، و استفاده از زیج ایرانی به عنوان عنصری منسجم در آموزش ضمایر متصل و منفصل و صفت مشبهه. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به تبیین بحث خود پیرامون شخصیت صرفی أبو الفداء و کتاب وی «الکُنّاش فی الصرف» و روش برتر او در آموزش صرف برای مبتدیان در یادگیری زبان عربی پرداخته‌ایم.