انگیزشها و کنشهای راهبردی دانشجویان تحصیلات تکمیلی در نگارش مقالات علمی بین المللی

هدف این مقاله بررسی عوامل انگیزشی و اجتماعی دانشجویان تحصیلات تکمیلی،به عنوان بخشی از کنشگران اجتماع علمی ایران، از نگارش مقالات بین المللی (آی. اس.آی) است. در بخش نظری با هدف فراهمساختن دانش زمینهای لازم برای ورود بهمیدان تحقیق دیدگاههای رایج در جامعه شناسی علم ازجمله مدل کارکردی، مدلمبادله، مدل برساختگرایی اجتماعی و مدل میدانی علم را مرور کرده ایم. روشپژوهش نیز با توجه به لزوم فراهمساختن امکان ورود به ساحت معنایی، براساس نظریۀمبنایی تدوین شده است. در این تحقیق با 71تن از دانشجویان کارشناسی ارشدرشته های علوم پایه و مهندسی دانشگاه تهران مصاحبۀ عمیق به عمل آمد. اینمصاحبه ها طی سه مرحله کدگذاری شدند و در نهایت روایت تحلیلی از این مقولاتاستنباط شد. خط اصلی این تحلیل، که در واقع روایتی توصیفی- تحلیلی دربارۀموضوع تحقیق است، شامل چهار مقولۀ هستهای است. این چهار مقوله به ترتیبعبارتاند از «ذهنیت فرهنگی پیشین دربارۀ دانشگاه» به عنوان شرط زمینهای شروعفرایند، «وضعیت اجتماعی» و «وضعیت نظام آموزش عالی» بهعنوان عوامل ساختاریمؤثر در راهبردهای دانشجویان و سرانجام مقولۀ «کنشهای راهبردی دانشجویان برای  کنترل، اداره و برخورد با اوضاع خاص». سرانجام پژوهش به مقولۀ تحلیلی «رشد تولیدمقالات بین المللی» بهمثابۀ پیامد ناخواستۀ این فرآیند دست مییابد. نتیجۀ پژوهشنشان میدهد دانشجویان عمدتاً با نگاه آرمانی وارد دانشگاه میشوند و در برخورد باوضعیت نامساعد و محدودیتهای دانشگاه و جامعه، که با انتظارات ذهنی آنانسازگاری ندارد، انگیزۀ مهاجرت تحصیلی در آنها تقویت میشود. آنان در چنینموقعیتی نگارش مقالات بین المللی را وسیلهای تسهیل کننده برای تحقق راهبرد خودمییابند. بدین ترتیب، بخشی از افزایش سهم ایران در تولید دانش جهانی را میتوانپیامد ناخواستۀ انگیزههای راهبردی دانشجویان برای تدارک مقدمات مهاجرت از کشورقلمداد کرد.