امر ایماژینر و سرشت افسون‌سازِ ایدئولوژی
نویسندگان
چکیده مقاله:
در این مقاله کوشیده‌ایم تا، از چشم‌انداز رویکرد ایماژینر، شرحی از نسبت میان مصلحت عمومی و ایماژِ ایدئولوژی ارائه دهیم. چهارچوب تحلیل ایماژینری که کُرنِلیوس کاستُریادیس مطرح کرده است می‌تواند مبنای نظری مفیدی برای توضیح مناسبات پیچیدۀ اجتماعی-سیاسی باشد که قابل تقلیل به روابط کارکردی نیستند. امر ایماژینر، در اساس، تصویری است که نسبت میان ابژه یا حیثیت برون‌ذات زندگی اجتماعی و سوژه یا حیثیت درون‌ذات آگاهی اعضاءِ جامعه را ممکن می‌سازد؛ به‌عبارتی، امر ایماژینر اجتماعی را می‌توان صورتی از آگاهی بلاواسطه یک اجتماع انسانی دانست. در این مقاله، ذیل شرحی که از نهاد ایماژینر جامعه و تفسیری که از فقراتی از مفهوم امر ایماژینر کاستُریادیس آوردیم، در پی آن بوده‌ایم که تبیینی از سرشت افسون‌ساز ایدئولوژی ارائه دهیم. امر ایماژینر، که بنیاد آگاهی اجتماع می‌تواند باشد، دارای دو وجه است: یکی وجه آفرینندگی و دیگری وجه اختفاء. اولی مبنای تأسیس و رهایی‌بخشی و شرط امکان خودآیینی است و دومی تصویر کاذبی است که، با پنهان ساختن قوۀ خلاقیت انسان در جامعه و واقعیت مناسبات اجتماعی-سیاسی، منشاء امور اجتماعی را به منبعی بیرونی نسبت می‌دهد موجب تفوق اصل «دگرآیینی» می‌شود. چنان‌که استدلال کرده‌ایم،اگر مصلحت عمومی،به‌عنوان امر ایماژینرِ وحدت‌بخشِ شهروندانِ آزادِ یک دولت، ناظر بر وجه خلّاق امر ایماژینری باشد که متضمّن آگاهی از حقوق و آزادی‌های فردی در عین تأمین منافع ملّی است، ایماژ ایدئولوژی ناظر بر وجه کاذب امر ایماژینر است که امر جزئی یا منافع خصوصی را جای امر کلی و منافع عمومی قالب می‌کند. ایدئولوژی صورت ایماژینرِ افسون‌سازی که، با قلب واقعیت زندگی در تصویری کاذب، افراد جامعه را مریدانی می‌خواهد و منابع عمومی را ابزارهایی در خدمت مقاصد سیاسی و حفظ یا تصاحب ابزار سلطه می‌داند. با تعریف کاستریادیس، ایدئولوژی عبارت است از «مجموعه‌ای از ایده‌ها که در ارتباط با واقعیت‌اند اما نه برای آشکار ساختن و تغییر آن، بلکه به‌منظور پنهان کردن و توجیه آن در امر ایماژینری که مردم را ملزم به گفتن یک چیز و ظاهر شدنِ یکسانِ با دیگران می‌کند».
منابع مشابه
ایدئولوژی، سوژه، هژمونی، و امر سیاسی در بستر نظریة گفتمان
نظریة گفتمان تلخیص سایر رویکرد‌های تحلیل گفتمان و یکی از روش‌های کیفی در حوزة مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریة گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ‌گاه پایان‌یافته و تمام‌شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه‌ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده‌اند. در این راستا آن‌ها با تمرکز ویژه بر وا...
متن کاملایدئولوژی، سوژه، هژمونی، و امر سیاسی در بستر نظریه گفتمان
نظریه گفتمان تلخیص سایر رویکرد های تحلیل گفتمان و یکی از روش های کیفی در حوزه مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریه گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ گاه پایان یافته و تمام شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده اند. در این راستا آن ها با تمرکز ویژه بر وا...
متن کاملایدئولوژی، سوژه، هژمونی، و امر سیاسی در بستر نظریة گفتمان
نظریة گفتمان تلخیص سایر رویکرد های تحلیل گفتمان و یکی از روش های کیفی در حوزة مباحث سیاسی و اجتماعی است. در قلب نظریة گفتمان لاکلاو و موفه این اصل محوری وجود دارد که یک امر اجتماعی یا یک هویت اجتماعی هیچ گاه پایان یافته و تمام شده نیست. لاکلاو و موفه بستر اندیشه ورزی خود را بر قلمروهای نظری گوناگون از سوسور تا دریدا، از آلتوسر و فوکو تا لکان قرار داده اند. در این راستا آن ها با تمرکز ویژه بر وا...
متن کاملنسبت دین و ایدئولوژی؛ دین ایدئولوژیک، ایدئولوژی دینی
ارزیابی نسبت دین با جهان‌بینی و ایدئولوژی از جمله مباحث جذاب و چالش‌زا در مطالعات دین‌شناختی است. این پژوهش، با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف پاسخ به این دست سؤالات که آیا ایدئولوژی همسان با دین است یا بخشی از آن، ایدئولوژی‌سازی دین، تعبیری رسا است یا مسامحی، دین ایدئولوژیک چه آثار و پیامدهایی دارد، و واکاوی آرای دکتر شریعتی در این عرصه تدوین یافته است. نوع تفسیر اندیشمندان مسلمان و غربی از اید...
متن کاملایدئولوژی و فناوری
در طول تاریخ، فناوری از هرنوع، نه تنها خنثی به نظر نرسیده بلکه محصول کوشش‌ها، دیدگاه‌ها، ایده‌ها، انگیزه‌ها و ارزش‌های افراد، گروه و جوامع بشری بوده است. فناوری فارغ از ارزش‌های انسانی و محیط وجود ندارد. همیشه رابطه مستقیمی بین فناوری و ایدئولوژی وجود داشته به‌طوری‌که همواره ارزش‌های انسانی جریان و مسیر آن را تعیین کرده است. محاسن و معایب فناوری و بهره‌برداری از آن نسبی است و بستگی به شرایط، ام...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 11 شماره 4
صفحات 153- 204
تاریخ انتشار 2016-11-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023