التقای واکه‌ها در کردی سورانی

این مقاله به بررسی راه­کارهای واجیِ زبان کردی سورانی برای جلوگیری از التقای واکه­ها می‌پردازد. داده­های التقای واکه­ها در کردی سورانی، متناسب با هدف پژوهش، جمع­آوری و طبقه‌بندی‌شده و سپس در چارچوب واج‌شناسی بهینگی مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسی و تحلیل داده­های واجی تحقیق نشان داد که در صورتی که در فرایند کلمه­سازیِ کردی سورانی رشته واجی /V+V/ در مرز تکواژ ظاهر شود، بسته به شرایط واجی و صرفیِ زنجیره­ی واجی موردنظر، یکی از سه الگوی درج همخوان، حذف یا غلت­سازی اِعمال می­شود تا ساخت هجایی غیردستوریِ حاصل از التقای واکه­ها مطابق با محدودیت نشان‌داری ONSET اصلاح شود. رایج­ترین الگوی واجی برای ممانعت از تظاهر آوایی التقای واکه­ها، درج همخوان­های غلت [j] و [w] است؛ اما درج، در دو حالت اتفاق نمی­اُفتد: (1) زمانی که دو واکه افتاده، در مجاورت یکدیگر قرار گیرند. در این حالت، به‌جای درج همخوان، واکه دوم (V2)، یعنی واکه پسوند، از زنجیره واجی حذف می‌شود. (2) زمانی که واکه­ی پسوند، یعنی V2، واکه­ی افراشتهِ پیشین (/i/) باشد. در این حالت، واکه /i/ از طریق غلت­سازی به غلت [j] تبدیل می­شود و درنتیجه توالـی واکه­ایِ /V+i/ به یک واکه­ی مرکب تغییر شکل می­دهد؛ بنابراین الگوی درج غلت در بافت واجی V1(-low)+V2، الگوی حذف در بافت V1(+low)+V2(+low) و الگوی غلت­ســازی در بافت V1+i اِعــمال می­شوند. در تحلیل واجی داده­ها در چارچوب رویکرد بهینگی، ضمن معرفی محدودیت­های پایاییِ وابسته به بافت صرفی، علت بهینه بودن هر یک از الگوهای واجـی مورد نظر را با توجه به بافـت­های واژ-واجیِ مربوطه توضیح داده­ایم.