اعتبار عهدنامه مودت (1955) و قابلیت استناد به آن در روابط ایران و ایالات متحده امریکا

به رغم عنوان عهدنامه «مودت» میان دولت ایران و امریکا این عهدنامه صرفاً محدود به روابط دوستانه میان دو دولت متعاهد نیست. بنابراین با تحقق انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و متعاقب آن با قطع روابط ایران و امریکا به‌طور مطلق بی‌اعتبار نشده است. لذا هرچند روابط خصمانه امریکا با جمهوری اسلامی ایران همچنان ادامه یافته است، این سؤال اساسی جلب توجه می‌کند که به‌ویژه در عصر گسترش تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران، آیا عهدنامه مودت می‌تواند برای دادخواهی ایران در مراجع قضایی و داوری بین‌المللی به‌عنوان یک مبنای صلاحیتی مورد استناد قرار گیرد؟ پاسخ این پرسش مهم، جز در پرتو توجه به اعتبار عهدنامه در چارچوب حقوق بین‌الملل و تبیین قلمرو و چارچوب کلی عهدنامه مزبور به نظر امکان‌پذیر نمی‌باشد. به هر روی، تدقیق در اعتبار حقوقی عهدنامه مودت میان ایالات متحده امریکا و ایران به‌عنوان یکی از اسناد قابل توجه از حیث مضمون و نیز حقوق و تعهداتی که برای طرفین به همراه آورده ‌است، ضمن یادآوری ضرورت بازبینی مجدد در مفاد این سند، به این پرسش اساسی پاسخ خواهد گفت که آیا شرط ارجاع اختلافات ناشی از تفسیر و اجرای این سند که در ضمن مفاد آن، مورد قبول طرفین قرار گرفته‌، هنوز در روابط حقوقی میان دو دولت قابل اعمال است؟ این مقاله، ضمن ورود به ماهیت و مفاد عهدنامه مودت 1955 میان ایران و ایالات متحده امریکا می‌کوشد تا اعتبار حقوقی این عهدنامه را از خلال حقوق و رویه بین‌المللی هر دو دولت و همچنین رویه قضایی مراجع بین‌المللی مورد ارزیابی قرار دهد.