استانی شدن انتخابات؛ تمرکز‌گرایی یا تمرکز زدایی، با تأکید بر حوزه‌های انتخابیه استان خراسان جنوبی

موضوع طراحی و گزینش یک نظام انتخاباتی مطلوب و کارآمد همواره از دغدغه ها و مباحث مهم در میان صاحب نظران عرصه جغرافیای انتخابات و مسؤولین امر بوده است و اندیشمندان و صاحب نظران این حوزه، نظریات گوناگونی در این خصوص مطرح داشته اند. در همین راستا در کشور ما نیز، طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی قریب به دو دهه در ادوار مختلف مجلس، مطرح و عرصه ای برای تقابل استدلال های موافقان و مخالفان این طرح بوده است. طراحان این طرح، از طریق تغییر حدود و مقیاس حوزه های انتخابیه از سطح فعلی شهرستان  ها به سطح استان، در صدد رسیدن به اهدافی از جمله ارتقای سطح کیفی مجلس، ارتقای فرهنگ تحزب، افزایش میزان مشارکت مردم و احزاب در انتخابات، کاهش تخلفات انتخاباتی نظیر خرید و فروش رأی و جری مندرینگ، کاهش رقابت های خشونت آمیز فرقه ای و قومی و نهایتاً دستیابی به نظام انتخاباتی عادلانه تر هستند. علی رغم مزایا و محاسن ذکر شده از سوی موافقان، معایب و کاستی های فراوانی نیز از جانب مخالفان مطرح شده که هر یک در جای خود قابل تأمل اند و نشان می دهد که برخلاف داشتن اهداف خوب و عادلانه، این طرح پیامدهای منفی و گاهاً ناعادلانه متعددی نیز به دنبال خواهد داشت. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی یکی از ابعاد پیامدهای اجرای این طرح در زمینه تمرکز گرایی و تمرکززدایی در سطح استان  ها پرداخته  می شود. تجزیه و تحلیل یافته ها حاکی از آن است که طرح استانی شدن انتخابات، علی رغم اهداف و دعاوی طراحان و موافقان، سبب تشدید تمرکز گرایی در سطح ملی و استانی، انزوای مناطق حاشیه ای و کم جمعیت و کاهش مشارکت مردم این مناطق در انتخابات، بویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی خواهد شد. تحلیل و مقایسه وزن آرای حوزه های انتخابیه استان خراسان جنوبی با یکدیگر، بیانگر غلبه فاحش دو شهرستان بیرجند و قاینات و علی الخصوص شهر بیرجند بر سایر مناطق و حوزه های انتخابیه استان است که در صورت استانی شدن انتخابات، توجه و تمرکز شدید همه ی کاندیداها به این شهر و مغلوب شدن سایر حوزه ها در برابر وزن بالای آن، علاوه بر تشدید تمرکز گرایی، با توجه به پراکنش و بافت قومی استان، تنش آفرین خواهد بود. The issue of designing and selection of an optimal and efficient electoral system has always been a matter of concern and important discussion among experts in the field of electoral geography and officials, and scholars and experts in this field have put forward various theories hereof. In this regard, in our country (Iran), provincial parliamentary elections plan has been raised at different periods in the parliament nearly two decades, and it has been an arena for confrontation of arguments of proponents and opponents of this project. The designers of this plan, by changing the scope and scale of the current level of city electorates to the province electorates try to achieve goals such as: improving the quality level of Parliament, promoting the culture of partisanship, increasing the participation rate of citizens and political parties in the elections, reduction of electoral violations such as vote buying and Jerry Mandring, reducing violently sectarian and ethnic rivalries and ultimately achieving a more equitable electoral system. Despite the advantages and benefits cited by proponents, also many disadvantages and shortcomings have been proposed by the opponents that each one is considerable in its place and shows that contrary to good and fair goals, this plan will be followed by numerous negative and sometimes unfair consequences.  This paper, with a descriptive-analytical approach, investigates one aspect of the consequences of this plan on centralization and decentralization in the provinces. Analysis of the findings of this study indicate that despite the claims and goals of designers and proponents,  the provincial elections plan will cause the aggravation of centralization at the national and provincial level, isolation of sparsely populated and marginal areas and reduction of participation rate of these areas in election, especially parliamentary elections. Analysis and comparing the weight of the votes of the electorates of South Khorasan province represents egregious predominance of Birjand and Qaenat cities, especially the city of Birjand on other regions and electorates of the province which in case of provincial elections, sharp focus and attention of all candidates on this city and defeat of the other electorates against its high weight, in addition to intensification of centralization, according to the provincial ethnic distribution, will result in tensions.