ارگ گلین گورتان

از جملۀ سازه های گلینِ فلات ایران که وسعتی چشمگیر و تاریخی طویل دارد اما مورد کم لطفی قرار را می توان نام برد؛ قلعه ای جلگه ای با ساختاری گلین با مساحت تقریبی پنج » ارگ گورتان « ، گرفته هکتار و قدمتی حدوداً هزارساله با چهارده برج نگهبانی مدور در پیرامون با دیوارهایی سرکشیده به آسمان برای حفاظت بهتر از ساکنان. ارگ کهن گورتان در حدود ۱۲۰ کیلومتری شرق اصفهان درساحل زاینده رود قرار دارد. تا حدود نیمۀ قرن بیستم عدۀ زیادی از اهالی روستای گورتان در این قلعه سکونت داشتند، اما به سبب مشکلات موجود به تدریج به فضای بیرون قلعه روی آوردند و عمدۀ فضاهای باقی ماندۀ ارگ را به محل نگهداری احشام اختصاص دادند. بررسی های میدانی درسال۱۳۸۹ ش نشان دهندۀ اقامت چند خانواده در ارگ است، اما این اقامت با تغییرات و نوسازی های غیر از » ارگ بم « قابل قبولی همراه بوده است. عمدۀ فضاهای این سازۀ بزرگ گلین که شاید بتوان بعد از آن به عنوان بزرگ ترین سازۀ خشت و گلی ایران یاد کرد، در اثر بی توجهی دچار آسیب هایی از قبیل ریزش تعدادی از طاق ها، ترک های عمیق در دیوارها و سقف ها، رانش دیوارها، تخریب کامل یکی ازبرجها، و... شده  است. این نوشته دست یابی به شناختِ هویت و اجزای معماری و بافت ارگ در راستای معرفی به جامعۀ فرهنگی و زمینه سازی انجام طرح حفاظت صحیح، هدف اصلی قرار داده است. در این پژوهش کاربردی، شناخت با موردکاوی قلعۀ مذکور و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات میدانی، کتابخانه ای، و آرشیوی با رویکرد تاریخی حاصل شده است. ویژگی های نهفته در این قلعه پس از انجام مطالعه و شناخت آن را شایسته موضوع حفاظت جدی معرفی می کند که گام اول را مراقبت اولیه و اضطراری پیشنهاد می دهد.