ارزیابی کمی جنگلکاری کاج سیاه (Pinus nigra) و تأثیر آن بر تنوع گونه‌ای و ویژگی‌های شیمیایی خاک اکوسیستم‌های مرتعی (پژوهش موردی: جنگلکاری فرودگاه ارومیه)

در این تحقیق عرصة جنگلکاری‌شده با گونة کاج سیاه (Pinus nigra) به مساحت 10 هکتار واقع در محوطة فرودگاه ارومیه مورد پژوهش قرار‌ گرفت. برای بررسی کمی، 16 قطعه نمونة دایره‌ای به مساحت 300 متر‌مربع به روش منظم تصادفی با ابعاد شبکه 50 ×50 متر پیاده شد. نوع و درصد پوشش گونه‌های علفی در پلات‌های مربعی با مساحت 100 مترمربع، در داخل همان قطعات نمونه ثبت شد. به‌صورت یک‌درمیان از بین قطعات نمونه از عمق‌های 10-0 و 30-10سانتی‌متر (خاک معدنی) نمونة خاک برداشته و مشخصه‌های خاکی شامل اسیدیتة خاک، نیتروژن کل، کربن ‌آلی و فسفر ‌قابل‌‌جذب اندازه‌گیری شد. یک منطقة مرتعی مجاور تودة جنگلکاری مذکور (منطقة شاهد) انتخاب و سه قطعه نمونه با فواصل 50 متر بر روی یک ترانسکت پیاده شد و پوشش علفی و خاک هر قطعه نمونه همانند منطقة جنگلکاری بررسی شد. از تقسیم میانگین قطر و ارتفاع درختان بر سن توده تا زمان پژوهش (40 سال)، میانگین رویش قطری و ارتفاعی سالیانه محاسبه شد. شاخص‌های غنای‌گونه‌ای و تنوع گونه‌‌ای هر قطعه نمونه محاسبه ‌شد. از روش آماری t برای آزمون اختلاف بین میانگین شاخص‌ها و خاک در دو منطقه استفاده ‌شد. آنالیز رسته‌بندی مقیاس‌بندی چند‌بعدی غیرمتریک برای بررسی روند تغییرات پوشش‌گیاهی و ویژگی‌های شیمیایی خاک ناشی از جنگلکاری به‌کار‌ گرفته ‌شد. نتایج نشان داد میانگین رویش قطری و ارتفاعی به‌ترتیب 46/0 سانتی‌متر و 29/0 متر بود. ‌غنای‌گونه‌ای و تنوع‌ گونه‌ای شانون در منطقة جنگلکاری به‌شدت کاهش‌یافته ‌است. میانگین کربن آلی و نیتروژن کل در منطقة شاهد بیشتر از منطقة جنگلکاری بود. مهم‌ترین عوامل مؤثر در پراکنش گونه‌های گیاهی، مشخصه نور، نیتروژن کل، کربن آلی و فسفر قابل جذب است. به‌طور کلی توصیه می‌شود این گونه در مناطق وسیع و در مناطقی که ضروری است ترکیب و تنوع گونه‌ای منطقه حفظ شود، کاشته نشود.