ارزیابی کارایی پسآب تصفیه ‌شدۀ شهری در احیاء مناطق بیابانی (بررسی موردی: تصفیه‌خانۀ فاضلاب شهر سبزوار)

یکی از راه‌حل‌های منطقی توسعه منابع آب و تامین بخشی از آب مورد نیازِ کشور، استفاده از پسآب تصفیه شدۀ شهری است. در این مقاله سنجش کارآیی پسآب تصفیه‌خانه فاضلاب شهر سبزوار به مدت سه سال (91-88) و با هدف ارزیابی کیفی آب و درصد زنده‌مانی گونه‏های کشت شده مورد بررسی قرار گرفت. پسآب کارخانة مذکور از سال 1388 در پروژۀ احیا اراضی بیابانی منطقۀ دروکِ شهرستان سبزوار، مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد این پژوهش در قالب طرح بلوک‌های کاملا تصادفی با سه تیمار (گونه‏های‌ تاغ، آتریپلکس و قره‌داغ) و 9 تکرار مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی کیفیت آب، نمونه‌برداری از پسآب در دو نقطۀ خروجی از تصفیه‌خانه و ورودی به مخزن ذخیره آب در محلِ پروژۀ بیابان‏زدایی انجام و برای سنجش مواد آلوده کننده آزمایش شد. نتایج این قسمت از پژوهش نشان داد که به جز مقدار زیاد کلی‌فرم، محدودیتی برای استفاده از پسآب برای آبیاری وجود ندارد که مخلوط کردن آن با سیلاب‌های فصلی در مخزن ذخیره و سپس استفاده از آن برای آبیاری، این محدودیت نیز برطرف می‌شود. پسآب مورد بررسی از نظر طبقه‌بندی آب به روش ویل کاکس نیز دارای شوری زیاد با سدیم کم است (C3-S1)، و در طبقه آب‌های متوسط و مناسب برای استفاده در کشاورزی و آبیاری، قرار می‌گیرد. برای ارزیابی هدف دوم، هر کدام از مناطق بوته‌کاری شده در سال‌های 1389، 1390 و 1391، به سه قسمت ابتدایی، میانی و انتهایی و هر قسمت به سه بخش ابتدا، میانه و انتها تقسیم شد (نه تکرار) و در هر قسمت نواری (ترانسکت) 120 متری در طول پشته‏ها (فارو‌ها)، برای بررسی تراکم بوته‌ها، تعبیه شد. نتایج پژوهش نشان داد که به طور متوسط سالانه 67، 3/74 و 3/90 درصد بوته‌های تاغ، آتریپلکس و بوته‌های قره‌داغ به ترتیب مستقر شده‌اند. نتایج تجزیۀ واریانس داده‌های به دست آمده از سه تیمار تأثیر پسآب بر استقرار تاغ، آتریپلکس و قره‌داغ، از تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد، در هر کدام از سه سال مورد مطالعه، برخوردار است.