ارزیابی ژنتیکی مقاومت به ویروس موزائیک ایرانی ذرت از طریق تجزیه میانگین نسل‌ها

این تحقیق در سال‌های 1390 تا 1393در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس ودانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز اجرا شد. تلاقی بین اینبرد لاین‌های ذرت MO17 و K1263/1 به ترتیب به عنوان حساس و مقاوم به ویروس موزائیک ایرانی ذرت انجام شد. پس از تولید جمعیت‌های F1 و F2، از طریق تلاقی برگشتی نسل اول با هر دو والد، بذر نسل‌های BC1(F1×MO17) و BC2(F1×K1263/1) به دست آمد. نسل‌های F3(F2:3) و BS1(BC1S1) و BS2(BC2S1) از خودگشنی بوته‌های نسل‌های F2 و BC1 و BC2 تولید شد. ارزیابی نسل‌های مختلف به مدت دو سال در گلخانه و مزرعه با آلوده سازی بوته‌ها توسط زنجرک انجام شد. صفات مرتبط با بیماری شامل شدت علائم بیماری، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و جذب نور نمونه‌ها در طول موج 405 نانومتر در آزمون الیزا (ELISA) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که نسل‌های والدینی MO17 و K1263/1 به ترتیب بیشترین و کمترین میزان این صفات را دارا بودند و بنابراین حساس‌ترین و مقاوم‌ترین نسل‌ها بودند. نسل‌های F1 و BC2 واکنشی شبیه به والد مقاوم نشان دادند. نتایج تجزیه میانگین نسل‌ها و آزمون‌های مقیاس نشان داد که مدل 3 پارامتری شامل میانگین (m)، اثر افزایشی [d] و اثر غالبیت [h] بهترین برازش را در هر دو محیط داشت. در مدل ژنتیکی، میانگین، اثر افزایشی و اثر غالبیت صفات مختلف معنی‌دار بود. آثار اپیستازی در کنترل صفات معنی‌دار نبود که نشان دهنده عدم وجود اثر متقابل ژن‌ها در توارث این صفات در جمعیت در حال تفرق حاصل از این تلاقی بود. درجه غالبیت نزدیک به یک تایید کننده غالبیت کامل یا غالبیت نسبی ژن‌ها در کنترل صفات بود. متوسط توارث‌پذیری عمومی برای صفات مورد بررسی بیش از 90 درصد بود. نتایج این تحقیق نشان داد با استفاده از روش‌های گزینشی مناسب و به کارگیری اثرهای افزایشی و غالبیت ژن‌های مقاومت، تولید لاین‌های مقاوم به ویروس موزائیک ایرانی ذرت امکان‌پذیر است.