ارزیابی و پهنه‌‌بندی توان‌‌ اکوتوریسمی شهرستان اهر براساسِ تحلیل چندمعیاره فازی

شهرستان اهر یکی از شهرستان‌‌های شمالی آذربایجان شرقی است که باوجودِ داشتن مناظر و چشم‌‌‌اندازهای طبیعی مناسب درجهتِ توسعۀ اکوتوریسم، نتوانسته است از این حیث به جایگاه واقعی و شایستۀ خود برسد. در این خصوص به‌نظر می‌رسد که آگاهی از توان‌‌های اکوتوریسمی منطقه و شناسایی نواحی مستعد اکوتوریسم به‌منظورِ صرفه‌‌جویی در وقت، هزینه و رونق‌‌بخشی به اقتصاد گردشگری منطقۀ مورد مطالعه امری ضروری است. این پژوهش بر آن بود تا با استفاده از روش تحلیل چندمعیارۀ فازی به این مهم دست یابد. در این راستا بر‌پایۀ شواهد میدانی و اسناد مختلف کتابخانه‌‌ای، داده‌‌ها و اطلاعات مربوط به 8 معیار محیطی شاملِ شیب، جهت شیب، ارتفاع از سطح دریا، فاصله از آبراهه‌‌ها، تراکم آبراهه‌‌ها، تراکم پوشش گیاهی، خاک و سنگ‌‌شناسی گردآوری شد. عملیات آماده‌‌سازی، مدیریت و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها و اطلاعات در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام گرفت که در‌نهایت به تهیۀ نقشۀ پهنه‌‌بندی توان اکوتوریسمی منطقۀ مورد مطالعه انجامید. نتایج حاصل از این پهنه‌‌بندی نشان از وجود پتانسیل‌‌های خوب اکوتوریسمی در منطقۀ مزبور داشت و تطابق قابل‌قبولی را با واقعیات زمینی به نمایش گذاشت. تمرکز پهنه‌‌هایی با توان بالا در جنوب شهرستان و در داخل درّه‌‌های رودخانه‌‌ای ضمن تأکید بر اهمیت این پهنه‌‌ها، اولویتی را به جهت توسعۀ اکوتوریسم برای دهستان‌‌های منطقه مشخص ساخت. به‌طوری‌که دهستان‌‌های واقع در جنوب غرب شهرستان شاملِ بزکش و گویجه‌‌بل از بیشترین اولویت درجهتِ توسعۀ اکوتوریسم برخوردار بودند. کم‌‌ترین توان اکوتوریسمی عمدتاً به مناطق شرقی شهرستان و قسمت میانی آن در سمت شمالی رود اهر اختصاص یافت. اگرچه در بین معیارهای مورد بررسی نقش تراکم پوشش گیاهی در نقشۀ پهنه‌‌بندی توان اکوتوریسمی و اولویت‌‌بندی دهستان‌‌ها بارزتر بود؛ اما نبایستی از نقش برجستۀ رودها و کرانه‌‌های آن‌‌ها در ایجاد محیط‌‌های مساعد برای طبیعت‌گردی غافل بود. نهایتاً اینکه توسعۀ اکوتوریسم در منطقۀ مورد مطالعه، توجه ویژه‌‌ و همه‌‌جانبه‌‌ به جاذبه‌‌های طبیعی عرصه‌‌های رودخانه‌‌ای و کوهستانی را می‌‌‌طلبد.