ارزیابی و مقایسه اثرات زیست‌محیطی دو روش بهره‌برداری جنگل (مطالعه موردی: بخش نمخانه جنگل خیرود)

جنگل‌های شمال ایران دارای غنای گونه‌ای قابل توجه بوده و به لحاظ گونه‌های بومی و در معرض خطر دارای اهمیت جهانی است. استفاده از سیستم چوبکشی زمینی, هرچند بیشترین مشکلات محیط زیستی را سبب می‌شود، اما عملیاتی معمول برای خروج چوب از عرصه قطع است. هدف از این مطالعه ارزیابی و مقایسه اثرات محیط زیستی، صدمه به توده باقیمانده, زادآوری و کمی کردن این اثرات است. آثار یادشده شامل وسعت صدمه دیدگی, الگو, اندازه، توزیع صدمات و اثرات بعد از عملیات بهره‌برداری می‌باشد که با استفاده از دو روش بهره‌برداری گرده‌بینه کوتاه و بلند مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در جنگل خیرود انجام و برای چوبکشی از اسکیدر چرخ لاستیکی تیمبرجک استفاده شد. ارزیابی صدمه به توده باقیمانده بعد از عملیات بهره‌برداری در طول مسیر چوبکشی و همچنین برداشت نوارهای کشیدن کابل برای مطالعه صدمه به زادآوری با آماربرداری صد در صد انجام شد. نتایج نشان داد که در نوارهای کشیدن کابل، صدمه به زادآوری 44 و 36 درصد و همچنین صدمه به درختان باقیمانده در اطراف مسیرهای چوبکشی 3/2 و 1/4 درصد به ترتیب در روش گرده‌بینه کوتاه و گرده‌بینه بلند است. بیشترین میانگین مقدار صدمه (97 %) به متر اول تنه وارد شده و همچنین در داخل محدوده 4 متری از مرکز مسیر چوبکشی (80 %) اتفاق افتاده است. نتایج به طور آشکار نشان می‌دهد که روش بهره‌برداری گرده‌بینه کوتاه در مقایسه با روش بهره‌برداری گرده‌بینه بلند صدمه کمتری به توده باقیمانده وارد می‌کند. موقعیت درخت نسبت به مسیر چوبکشی دارای اثر معنی‌داری بر مقدار و ارتفاع زخم‌ها در درختان باقیمانده است. مسیرهای چوبکشی با طراحی و ساخت مناسب باید دارای پهنای مناسب برای خروج چوب از جنگل باشد. صدمه به توده باقیمانده با طراحی و برنامه‌ریزی مناسب و آموزش گروه عملیات چوبکشی می‌تواند کاهش یابد.