ارزیابی عملکرد دانه و اجزای عملکرد در ژنوتیپ های گندم نان در رژیم‌های متفاوت رطوبتی

به منظور ارزیابی عکس‌العمل ژنوتیپ‌های گندم نان به تنش رطوبتی، 21 ژنوتیپ پیشرفته گندم دیم به همراه ارقام شاهد آذر2 و الوند در تنش خشکی (دیم) و آبیاری تکمیلی (دو بار آبیاری ) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین دو شرایط متفاوت محیطی و ژنوتیپ‌های مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری برای عملکرد دانه و اجزاء عملکرد وجود داشت. اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نیز برای صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود. بر اساس نتایج تجزیه گرافیکی GGE بای‌پلات درمحیط تنش خشکی ژنوتیپ‌های شماره 3 (Azar2/78Zhong291-99) و 4 (Seafallah/3/Sbn/Trm/K253) و در محیط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ‌های شماره 12 (F10s-1//ATAY/GALVEZ87)، 2 (Sabalan/84.40023//Seafallah)، 16 (PYN/BAU/BONITO) و 17 (SUBEN-7) عملکرد دانه بیشتری داشتند. بر اساس مدل GGE بای پلات، ژنوتیپ های شماره 9 (SABALAN/4/VRZ/3/ORF1.148/TDL/BLO) و 11(BAYRAKTAR) جزء ژنوتیپ‌های برتر و ژنوتیپ شماره 12 مناسب برای آبیاری تکمیلی بودند. در شرایط تنش خشکی بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ شماره 3 با 2691 کیلوگرم در هکتار و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ شماره 12 با 3597 کیلوگرم در هکتار بود. آبیاری تکمیلی موجب شد که میانگین وزن هزار دانه 2/9گرم، عملکرد دانه 652 کیلوگرم، ارتفاع بوته 4/6 سانتی‌متر، شاخص برداشت 6/5 درصد و طول دوره پرشدن دانه 8 روز نسبت به شرایط تنش خشکی افزایش یابد و ژنوتیپ‌ها به طور میانگین 16 روز در شرایط آبیاری تکمیلی زودتر به مرحله ظهور سنبله رسیدند. در آزمایش آبیاری تکمیلی به ازای هر یک میلی‌متر آب مصرفی 15/8 کیلوگرم محصول دانه بیشتر نسبت به شرایط دیم تولید شد.