ارزیابی شاخص‌های خطرپذیری فلزات سنگین ناشی از مصرف سبزیجات شهرستان ورامین

چکیده سابقه و هدف: تجمع فلزات سنگین در خاک‌های کشاورزی، علاوه بر آلودگی محیط زیست موجب افزایش غلظت و جذب فلزات سنگین در گیاهان می‌شود. مصرف روزانه محصولات کشاورزی مهمترین مسیر مواجهه انسان با آلاینده‌ها و بیماری‌های مختلف است. هدف از این مطالعه تعیین غلظت برخی از فلزات سنگین در سبزیجات و گیاهان رایج در بخشی از اراضی کشاورزی شهرستان ورامین در استان تهران و ارزیـابی میزان خطر زیست‌محیطی عناصر سـنگین با اسـتفاده از ضرائب خطرپذیری(HQs) مرتبط با سلامت انسان است. مواد و روش‌ها: نمونه‌برداری مرکب از سبزیجات ریحان، شاهی، تربچه، تره، نعناع، جعفری، چغندر، مرزه و همچنین گیاهان ذرت و برنج در منطقه‌ای با وسعت 50 هکتار در سه تکرار به‌صورت تصادفی انجام شد. نمونه‌ها پس از آماده‌سازی به روش هضم خشک آماده سازی و اندازه گیری شد و غلظت کادمیوم، سرب، روی، مس، کروم، کبالت و نیکل با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. سپس فاکتور تجمع زیستی، فاکتور انتقال، دریافت روزانه و شاخص‌های خطرپذیری فلزات سنگین برای انسان محاسبه شد. یافته‌ها: بیشترین غلظت روی، مس، سرب، کادمیوم، کبالت، کروم و نیکل به ترتیب در گیاه شاهی (54/12)، نعناع (3/3)، نعناع (1)، تربچه (22/0)، ریحان (48/0)، تره (70/0) و ذرت (24/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم ماده خشک) مشاهده گردید. فاکتور انتقال عناصر سرب در شاهی، کادمیوم در جعفری، روی در چغندر، کبالت، کروم و سرب در تربچه و کروم در مرزه بیشتر از یک بود (1