ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در دوران جنگ عراق و ایران و پس از آن (مطالعه موردی: حوضة آبخیز شهر ایلام)

اطّلاع از وضعیّت تغییرات کاربری اراضی به­ منظور برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب زمین­ها در زمان حال و آینده مهم است. از میان روش‌های گوناگون مطالعة این تغییرات، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و فنّاوری‌های RS و GIS یکی از بهترین راهکارها برای ارزیابی و آشکارسازی این تغییرات است. پژوهش حاضر مطالعه­ای کاربردی و میدانی با هدف بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در سال‌های 1984، 2002 و 2007 برای حوضة آبخیز شهر ایلام است. به این منظور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای ETM و به‌کارگیری نرم‌افزار ENVI برای هر دوره هشت نوع کاربری تعریف شد و با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS مساحت کاربری‌های مورد نظر مشخّص شد. طبقه‌بندی‌های انجام­شده به‌صورت طبقه‌بندی نظارت‌شده با ضریب کاپای 5/96%، 3/92% و 8/97% به­ترتیب برای دوره‌های زمانی مورد بررسی است. نتایج نشان داد که میزان پوشش اراضی جنگلی در دوره‌های مورد بررسی دارای نوسان بوده که ازجمله علل کاهش آن می‌توان به استفاده از هیزم درختان جنگلی طی دوران جنگ تحمیلی برای پخت و پز و اهداف گرمایشی در اطراف شهر ایلام اشاره کرد که منجر به کاهش سطوح جنگلی شده است. افزایش سطوح جنگلی هم مربوط به جنگل‌کاری پس از دوران جنگ در اطراف شهر است؛ همچنین در بازه‌های زمانی یادشده کاربری باغ تغییرات محسوسی نداشته، در حالی که درصد مناطق مسکونی نسبت به سایر کاربری‌ها روند رو به رشدی داشته است که از علل آن می‌توان به افزایش جمعیّت، توسعة شهری و صنعتی اشاره کرد. نتایج نوشتار پیش رو نشان داد که از تصاویر ماهواره‌ای می‌توان به‌خوبی در بررسی تغییرات پوشش گیاهی استفاده کرد.