ارزیابی تحمل به تنش رطوبتی در اکوتیپ‌های زیره سبز با استفاده از شاخصهای تحمل تنش
نویسندگان
چکیده مقاله:
سابقه و هدف: زیره سبز به‌عنوان مهمترین گیاه دارویی اهلی در ایران شناخته شده‌است که هر ساله بر اهمیت و سطح زیر کشت آن افزوده می‌شود. میزان عملکرد دانه زیره سبز در اکثر مناطق ایران به علت بروز تنش رطوبتی کاهش می‌یابد. تاکنون عمدة ارزیابی‌ها بر روی تعداد محدودی اکوتیپ زیره سبز و یا عمدتاً در شرایط آبیاری نرمال در کشور صورت گرفته است؛ لذا این آزمایش با هدف ارزیابی توام متنوع-ترین اکوتیپ‌های زیره سبز رایج و مورد کشت در نقاط عمده زیره‌کاری کشور از نظر عملکرد دانه و تعیین اثر تنش خشکی در مرحله گلدهی بر عملکرد آن‌ها، شناسایی ارقام متحمل به تنش برای یافتن منابع ژنتیکی متحمل جهت تشکیل جمعیت‌های در حال تفرق با استفاده از شاخصهای تحمل و حساسیت به تنش و نوع واکنش اکوتیپ‌ها به شرایط تنش خشکی و آبیاری نرمال در اکوتیپ‌های زیره سبز صورت گرفت. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر تنش رطوبتی بر عملکرد دانه 49 اکوتیپ بومی زیره سبز آزمایشی در قالب طرح لاتیس 7×7 با دو تکرار در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان – دانشگاه تهران در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. اعمال تنش رطوبتی در مرحله 50 درصد گلدهی به صورت 30 درصد ظرفیت زراعی صورت گرفت. تجزیه واریانس در قالب طرح لاتیس و سنجش کارایی نسبی آن نسبت به طرح بلوک‌های کامل تصادفی صورت گرفته و پس از اعمال تصحیح لاتیس تجزیه واریانس در قالب طرح بلوک‌های تصادفی ادامه یافت. محاسبه 11 شاخص تحمل به تنش براساس عملکرد در شرایط تنش خشکی و نرمال، محاسبه همبستگی بین مقادیر شاخص ها با یکدیگر و عملکرد دانه و نیز تجزیه به مولفه های اصلی با استفاده از ماتریس ضرایب همبستگی انجام گرفت. یافته‌ها: کارایی نسبی طرح لاتیس نسبت به طرح بلوک‌های کامل تصادفی برای شرایط نرمال برابر 153 درصد و در شرایط تنش 148 درصد بود. بر اساس میزان عملکرد اکوتیپ‌های مورد بررسی در شرایط بدون تنش و تنش، 11 شاخص تحمل و حساسیت به تنش برآورد گردید. نتایج تجزیه همبستگی، تجزیه به مولفه‌های اصلی و ترسیم بای‌پلات شاخص‌ها نشان داد که بین شاخصهای محاسبه شده شاخصهای MP، GMP، STI، Harm، K1STI، K2STI مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپ‌های با پتانسیل و پایداری عملکرد بالا می-باشند. تجزیه خوشه‌ای بر اساس شاخصهای تحمل، اکوتیپ‌ها را در سه گروه جداگانه قرار داد به طوری‌که اکوتیپ‌های متحمل در گروه مشترکی قرار گرفتند. توزیع اکوتیپ‌ها در فضای بای‌پلات، وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ‌ها را نسبت به تنش خشکی نشان داد. نتیجه‌گیری: اکوتیپ‌های کرمان (بافت)، خراسان جنوبی (درمیان)، یزد (صدوق) متحمل‌ترین و اکوتیپ‌های خراسان شمالی (اسفراین)، اصفهان (اردستان)، خراسان رضوی (کاشمر) به عنوان حساس‌ترین اکوتیپ‌ها به تنش خشکی مرحله گلدهی شناسایی شدند. لذا استفاده از این اکوتیپ‌ها به عنوان والدین تلاقی در برنامه‌های اصلاحی ارقام متحمل به خشکی توصیه می‌شوند.
منابع مشابه
ارزیابی شاخصهای تحمل گندم نان به تنش رطوبتی
اصلاح و بهبود تحمل گندم به تنش‌های محیطی از جمله مهمترین هدف‌های اساسی اصلاح نباتات است و در بین تنش‌ها، تنش رطوبتی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده در تولید پایدار گندم به شمار می‌رود. به‌منظور بررسی تحمل به تنش رطوبتی ژنوتیپهای مختلف گندم، شاخصهای تحمل 24 ژنوتیپ گندم نان، تحت شرایط بدون تنش رطوبتی، تنش رطوبتی بعد از گرده افشانی و تنش رطوبتی قبل از گرده‌افشانی در سه آزمایش جدا در قالب طرح بلو...
متن کاملارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپهای گندم دوروم با استفاده از شاخصهای تحمل به خشکی
به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپهای پیشرفته گندم دوروم، تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی در سال زراعی 89-1388 مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی (تنش و بدون تنش) وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب متعلق...
متن کاملارزیابی تحمل به خشکی لاین‌های گلرنگ براساس شاخصهای تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی
This experiment was conducted to evaluate drought tolerance of selected lines from local populations of safflower (Carthamus tinctorius L.) at the Research Farm of Isfahan University of Technology in 2002. In this study, the 12 selected safflower lines from different local populations along with two exotic cultivars and a local population were evaluated at two different irrigation regimes, usin...
متن کاملارزیابی تحمل به خشکی لاین‌های گلرنگ براساس شاخصهای تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی
This experiment was conducted to evaluate drought tolerance of selected lines from local populations of safflower (Carthamus tinctorius L.) at the Research Farm of Isfahan University of Technology in 2002. In this study, the 12 selected safflower lines from different local populations along with two exotic cultivars and a local population were evaluated at two different irrigation regimes, usin...
متن کاملارزیابی تحمل به خشکی در لاین‌های ذرت دانه‌ای با استفاده از شاخصهای تحمل به تنش خشکی
شناسایی لاین‌های متحمل به خشکی در تولید ارقام هیبرید ذرت که در شرایط محدودیت آب بتوانند عملکرد قابل قبولی تولید کنند از اهمیت خاصی برخوردار است. به این منظور20 لاین ذرت در سه شرایط آبیاری کامل، تنش درمرحله رویشی و تنش درمرحله زایشی در سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1384 در مزرعه مؤسسه تحقیقات، اصلاح و بذر و نهال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی با استفا...
متن کاملارزیابی تحمل به خشکی در لاین‌های اینبرد نوترکیب برنج با استفاده از شاخصهای تحمل به تنش
به‌منظور ارزیابی لاین‌های اینبرد نوترکیب برنج حاصل از تلاقی دو رقم برنج اهلمی طارم و سپیدرودبه ترتیب متحمل و حساس به تنش خشکی، آزمایشی در بهار سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس اجرا گردید. یکصد و شانزده لاین اینبرد نوترکیب در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط (بدون تنش و تنش خشکی) بررسی و ارزیابی شد. شاخصهای MP، ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 23 شماره 4
صفحات 185- 204
تاریخ انتشار 2017-01-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023