ارزیابی تاثیر دو فرآورده Bacillus thuringiensis در کنترل لاروهای پروانه ابریشم باف ناجور در جنگل‌های ارسباران

پروانه ابریشم­ باف ناجور، Lymantriadispar L. شب‌ پره‌ای از خانواده Lymantriidae بوده و یکی از آفات مهم برگ‌خوار درختان و درختچه‌های جنگلی در منطقه ارسباران محسوب می‌شود که به­ صورت دور‌ه‌ای خسارت قابل توجهی به گونه‌های میزبان به­ ویژه درختان بلوط وارد می‌نماید. در این بررسی تاثیر دو فرآورده Bacillus thuringiensis شامل Btk (فرآورده تجاری Dipel) و BtH (تولید شده در ایران) روی لاروهای ابریشم باف ناجور مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله مشخص گردید که بین تیمارهای دو فرآورده Dipel و BtH اختلاف معنی‌دار وجود دارد به­ طوری که تیمارهای 2/1 گرم در لیتر دایپل و 6 گرم در لیتر  BtH به ­ترتیب با میانگین‌ تلفات 23/29 و 05/23 درصد بیشترین و دز 2/1 گرم در لیتر BtH با میانگین تلفات 61/13 درصد کمترین تلفات را در لاروها ایجاد نمودند. مقایسه میانگین درصد مرگ و میر لاروها در زمان‌های 1، 3، 7 و 14 روز بعد از پاشش در هر دو نوع فرآورده نشان داد که بین روز اول و روز سوم تفاوتی وجود نداشته اما اختلاف بین آن دو روز با روزهای 7 و 14 معنی‌دار است. به­ طوری که با گذشت زمان تاثیر تیمارها افزایش یافت. بر اساس مقایسه میانگین زنبورهای پارازیتویید و نماتد انگل خارج شده از لاروهای زنده مانده تحت تیمار، تاثیر تیمارهای Bt در جلوگیری از خروج دشمنان طبیعی کاملا مشهود بود. به­ طوری که دشمنان طبیعی خارج شده از تیمارهای 2/1، 3 و 6 گرم در لیتر BtH و دایپل به ترتیب 3/12، 7/34، 8/59 و 6/81 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. به­ عبارت دیگر با افزایش تاثیر Bt در تیمارها امکان خروج دشمنان طبیعی از لاروهای زنده مانده تحت تیمار کاهش یافت. در این رابطه غلظت بالای BtH و Dipel بیشترین تاثیر را در کاهش دشمنان طبیعی داشتند. بررسی میزان تغذیه لاروهای مورد آزمایش در برگ‌های تحت تیمار نشان داد که به علت تاثیر سریع Bt بر روی لاروهای سن دوم امکان تغذیه بیشتر آن‌ها وجود نداشت، اما در لاروهای سن چهارم تاثیر آن تدریجی بوده و تغذیه لارو‌ها از برگ‌ها در برخی از تیمارها تا 100 درصد هم ادامه یافت. بنابر این کاربرد فرآورده Dipel و غلظت بالای BtH علیه لاروهای سن دوم آفت در ارسباران نسبت به سایر تیمارها تاثیر بیشتری خواهد داشت.