ارزیابی ارتباط سرمی منگنز، مولیبدن، آهن، مس و عناصر اصلی در گاوهای هلشتاین شیری

    بررسی سطوح سرمی ریزمغذی‌ها و عناصر اصلی برای ارزیابی وضعیت سلامتی، تولید و تولید مثل دام‌ها ضروری بوده و این بررسی منجر به سالم‌سازی دام‌ها و تأمین خوراک سالم با منابع دامی برای انسان خواهد شد.  در این راستا وضعیت سرمی ریزمغذی‌ها، عناصر اصلی و ارتباط بین آن‌ها در 200 رأس از 20 گله گاو هلشتاین شیری در ارومیه ارزیابی شدند.  غلظت سرمی منگنز، مولیبدن، آهن، مس، کلسیم، منیزیم، فسفر، کلر، سدیم و پتاسیم با استفاده از کیت‌های مورد نظر در دستگاه‌های جذب اتمی، اتوآنالیزر و شعله‌سنجی اندازه‌گیری شدند.  میانگین منگنز، مولیبدن، آهن و مس به ترتیب 45/15، 59/0 نانوگرم در میلی‌لیتر، 6/65 و 2/40 میکروگرم در دسی‌لیتر و کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر به ترتیب 91/1، 25/1، 22/1، 2/134، 57/3 و 4/82 میلی‌مول در لیتر بودند.  غلظت ریزمغذی‌ها و عناصر اصلی در بین گله‌ها به استثنای سدیم معنی‌دار (01/0P<) بودند.  بین منگنز/مولیبدن، منگنز/مس، منگنز/کلسیم، مولیبدن/آهن، مولیبدن/مس، مولیبدن/کلسیم و مولیبدن/منیزیم همبستگی معنی‌دار بوده که مولیبدن بیش‌ترین و قوی‌ترین ضریب همبستگی را با عناصر دیگر نشان داد.  رابطه‌ی بین ریزمغذی‌ها و عناصر اصلی اکثراً معکوس ولی منگنز با مولیبدن مثبت بودند.  نتیجه این که غلظت سرمی منگنز در گاوهای شیری ارومیه نسبتاً پائین ولی مولیبدن، مس و آهن در حدود طبیعی است.  مقادیر عناصر اصلی و کمیاب در گله‌های شیری متفاوت بودند.  مشاهده‌ی روابط معکوس بین عناصر معدنی حکایت از واگرایی و رقابت بین آن‌ها دارد؛ بجز منگنز و مولیبدن که اثرات همگرایی و تقویتی داشتند.  بنابراین مطالعه‌ی همزمان ریزمغذی‌ها و عناصر اصلی در بهبود تولید و تولید مثل با افزودن منگنز یا سایر مواد  معدنی بر اساس اثرات رقابتی و حمایتی آن‌ها با تأکید بر منگنز، کلسیم و فسفر ضروری خواهد بود.