ارزیابی اثرهای محیط‌زیستی توسعه (EIA) بر منطقه حفاظت شده اشترانکوه با استفاده از مدل تخریب

مدل تخریب محیط‌زیست یکی از روشهای ارزیابی آثار محیط‌زیستی است که آثار فعالیت‌های انسانی را بر محیط‌زیست تحلیل می‌کند و مقدار آن را به صورت کمی نشان می‌دهد. در این بررسی برای تعیین آثار توسعه بر محیط‌زیست منطقه حفاظت شده اشترانکوه از مدل تخریب استفاده شده است. برای دستیابی به این هدف، ابتدا محدوده منطقه حفاظت شده اشترانکوه به 554 سلول شبکه 225 هکتاری (3×3 سانتیمتر روی نقشه توپوگرافی 1:50000) تقسیم شد. آسیب‌پذیری اکولوژیکی با استفاده از نقشه‌های شیب، جهت، ارتفاع، اقلیم، حساسیت سنگ مادر به فرسایش، خطر زمین‌لرزه، طبقات آسیب‌پذیری خاک، پوشش گیاهی و زیستگاه محاسبه و تقسیم‌بندی شد. در مرحله بعد با استفاده از نقشه توپوگرافی، مشاهدات میدانی، آرای کارشناسان و اسناد موجود، تعداد 11 عامل تخریب در کل منطقه شناسایی و شدت آنها تعیین شد. تراکم فیزیولوژیک هم از تقسیم جمعیت موجود در هر شبکه کاری بر وسعت زمینهای قابل کشت هر شبکه به‌دست آمد. در نهایت با استفاده از جدول نهایی تخریب و وارد کردن مشخصه‌های مدل در نرم‌افزار Excell، ضرایب تخریب در هر یک از شبکه‌های کاری منطقه محاسبه و بر اساس نظریه فازی در 6 طبقه و 3 دسته طبقه‌بندی شدند. بدین ترتیب کلیه شبکه‌ها از نظر شدت و میزان تخریب با یکدیگر مقایسه شدند و کل منطقه به سه پهنه با توانایی توسعه بیشتر (کیفیت برتر)، نیازمند بازسازی و نیازمند اقدامات حفاظتی تقسیم شد. در مجموع، 58/94 درصد از مساحت کل منطقه با کیفیت، 06/5 درصد نیازمند بازسازی و 36/0 درصد نیازمند اقدامات حفاظتی شناسایی شد. از نظر اولویت‌بندی توسعه در مناطق حفاظت شده، 5/82% منطقه حفاظت شده بنابر دلایل محیط‌زیستی غیرقابل توسعه‌اند.