ارتباط ذخیره کربن آلی خاک با برخی ویژگی‌های خاک در مراتع آذربایجان شرقی

این مطالعه به‌منظور ارزیابی عوامل خاکی مؤثر بر میزان ذخیره کربن آلی خاک و توسعه مدلی برای تخمین توان ذخیره کربن با استفاده از ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع استان آذربایجان­شرقی انجام شد. پس از برداشت تعداد 92 نمونه خاک از مکان­های مختلف مرتعی، اندازه­گیری ویژگی­های مختلف خاک و ذخیره کربن آلی آن صورت پذیرفت. برای ارائه مدل از روش تحلیل مسیر و رگرسیون گام به گام استفاده شد. بدین ترتیب نتایج تحلیل میسر نشان داد پارامترهای رطوبت اشباع، اسیدیته، سیلت، هدایت الکتریکی و میزان رس به ترتیب با ضرایب مسیر 443/0، 244/0-، 223/0، 204/0- و 175/0 دارای اثر مستقیم بر میزان کربن آلی ذخیره­ای خاک هستند. پارامترهایی نظیر وزن مخصوص ظاهری، سنگریزه، ظرفیت تبادل کاتیونی در مجموع به میزان 349/0- دارای اثر غیرمستقیم می­باشند. ویژگی­های فیزیکی خاک از لحاظ مجموع تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم با میزان 55/0 بیشترین تأثیر را نسبت به ویژگی­های شیمیایی (با میزان 09/0-) بر کربن آلی خاک دارند. نتایج انجام رگرسیون گام به گام کل متغیرهای خاک به منظور به­دست ­آوردن مدل نهایی تخمین کربن آلی خاک نشان داد، فاکتورهای رس، سیلت، توان حفظ رطوبت، اسیدیته و هدایت الکتریکی بر میزان کربن اثرگذار است و در حدود 57 تغییرات آن را تبیین می­نماید. این در حالی­ است که آنالیز تحلیل مسیر توانسته است حدود 59 درصد واریانس کربن آلی خاک را تبیین نماید. با توجه به پارامترهای مهم اثرگذار کربن آلی ذخیره­ای خاک به نظر می­رسد مدیریت صحیح مراتع از طریق حفاظت خاک از فرسایش ذرات ریز و توجه به میزان زهکشی خاک­ها و جلوگیری از شورشدن آن سبب حفظ پتانسیل ذخیره­ای کربن در اکوسیستم­های مرتعی خواهد شد.