ارائه روشی بهینه برای مسیریابی انتقال مصدومان مبتنی بر زلزلۀ احتمالی (نمونۀ موردی: شهر تبریز)

مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مهم‌ترین ناملایمات طبیعی زمین، همواره در زمان کوتاهی، خسارات غیرقابل جبرانی را به پیکره سکونتگاه‌های بشری وارد ساخته است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که بعد از زلزله با آن مواجه می‌شویم انتقال مصدومان و حادثه‌دیدگان زلزله به اماکن امن و مراکز درمانی است. بعد از زلزله، سیستم حمل و نقل شهری به عنوان مأمن و راهی برای حمل و نقل امدادی، اطفای حریق و مانند آن عمل می‌کند. شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالای زلزله قرار دارد. مجاورت با گسل تبریز و وجود سرمایه‌های عظیم صنعتی، فرهنگی و تاریخی، شهر تبریز را به عنوان خطرناک‌ترین شهر از نظر خطر زمین‌لرزه معرفی می‌کند. وجود بافت‌های فرسوده زیاد همراه با معابر تنگ و باریک با عرض کم و لزوم صرفه جویی زمان در امداد‌رسانی، لزوم یک مسیریابی بهینه برای تخلیۀ آسیب‌دیدگان زلزله را در این شهر اثبات می‌کند. روش: مدل اصلی به کار رفته در این مقاله مدل تحلیل شبکه است که از توابع طول مسیر، سرعت حرکت در مسیر، نوع مسیر و موانع موجود در مسیر و شاخص closeness در آن استفاده شده است. علاوه بر توابع مورد استفاده در مدل عوامل و معیارهایی از قبیل ظرفیت مراکز درمانی، خطرپذیری مکان و... نیز در فرایند تحقیق دخیل بوده است. روش تحلیل شبکه در این تحقیق به صورت یک فرایند سلسله مراتبی4 مرحله‌ای است. یافته‌ها: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که زمان انتقال مصدومان از 3 الی 30 دقیقه در نوسان است و میانگین آن معادل 14/8 دقیقه است. در زمینۀ مراکز درمانی و میزان مراجعات می‌توان گفت که بیمارستان ارتش، سینا، 29 بهمن و شهریار به دلیل قرار گرفتن در مسیر تقاطع‌های غیر همسطح یا دوری از مراکز بحران بدون مسیر (مراجعه) و بیمارستان‌های کودکان، امام رضا (ع) و شمس به دلیل نزدیکی بیشتر به مراکز بحرانی و قرار گرفتن در مسیر بهینه دارای 2 مسیر (مراجعه) هستند. نتیجه‌گیری: در یک نتیجه‌‌گیری کلی می‌توان گفت زمان به دست آمده در این تحقیق برای حمل مصدومان به مراکز درمانی بهینه نیست و باید بازنگری اساسی در جانمایی مراکز درمانی نسبت به مراکز بحران و خطر صورت گیرد.