ادبیات معاصر کولاب

کولاب یکی از شهرهای باستانی کشور تاجیکستان است که در طی قرن های گذشته خاستگاه شخصیت‌های بزرگ علمی، فرهنگی و ادبی بوده است. در چند دهۀ اخیر نیز از این منطقه شاعران و نویسندگان جوان وارد عرصۀ ادبیات شده‌اند. این ادیبان پروردۀ زمان استقلال بعد از فروپاشی شوروی هستند؛ بدین سبب موضوع و مسئله‌های مورد‌تصویر ایجادیات این ادیبان با جریان‌هایی که در کشور صاحب استقلال تاجیکستان رخ می‌دهد، به‌شدت در ارتباط است. نگارندة مقاله راجع به آثار دو نویسندۀ توانا، عبدالحمید صمد و سیف رحیم- که جزء همین دسته از ادیبان معاصرند و هر اثر تازۀ آن‌ها حادثه‌ای ادبی در ادبیات تاجیک به‌شمار می‌رود- به بیان عقیده پرداخته است. وی معتقد است نوع‌های حکایت و قصه در نثر تاجیک از بسیاری جهات به آثار این دو نویسنده وابسته است. از سویی دیگر سبک نگارش این دو نویسنده با همدیگر متفاوت است. سبک عبدالحمید صمد آمیختۀ تصویرهای روانی و انتزاعی است و محتوای تصویر‌های سیف رحیم را رمز و تمثیل تشکیل می‌دهد. نگارنده بر این باور است که عبدالحمید صمد هنر والایی دارد که سرنوشت قهرمانان گوناگون‌خصلت را به‌غایت معتمد و مؤثر به قلم می‌دهد و در آفریده‌های او تقدیر آدمیان و حادثه‌های ناگهانی و پیچیده، روشن و واضح به‌هم آمده‌اند. از دیگر سو درمورد سیف رحیم به این جمع‌بندی رسیده که در جهان‌بینی او شخصیت انسان دو جنبه دارد: در یک جنبه انسان تقدیرش را خودش تعیین و راه زندگی‌اش را خودش معین می‌کند، یعنی تقدیرساز است؛ و در جنبۀ دیگر انسان در عمل و رفتار خود آزاد نیست، بلکه مطیع قوانین، نوشتۀ پیرامون، انسان‌ها یا ساختار اجتماعی است. از مطالعۀ آثار سیف رحیم می‌توان چنین نتیجه گرفت که اثرهای نویسنده در هیچ قالب معمولی‌ای نمی‌گنجد.