احیاگری تفکر دینی، مطالبات زن مسلمان و خیزش دو تفکر «فمینیسم اسلامی» و «اجتهاد اصولگرا»

نویسنده

  • عزت السادات میرخانی عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس
چکیده مقاله:

   بیش از یک قرن است که احیاگران تفکر اسلامی پیوسته در تلاش­­اند تا زمینه­ی خیزشی را در بازشناسی اندیشه و منش انسانی_ عقلانی برگرفته از هویت مستقل اسلامی فراهم کنند و انفعال حاصل ‎از جریان عصر روشنگری را به موضعی فعال و تأثیرگذار مبدل سازند. این حرکت در بازنگری مطالبات و استیفای حقوق زن مسلمان و پاسخ سنجیده به آن تأثیر فراوانی داشت و سبب وقوع خیزش­های گوناگونی در درون جوامع دینی شد، اما رویکرد انفعال و فقدان فن استدلال منطقی و اصولی آنها را با چالش­هایی مواجه کرد که مستلزم نقد و تحلیل و چاره­اندیشی منطقی شد. جریان فکری «فمینیسم اسلامی» اقدامی در راستای ضرورت فوق برای حل مسائل زن مسلمان بود. برخی اندیشوران زن در جوامع اسلامی این جریان فکری را یک خیزش نامیدند که با خوانشی متفاوت مسائل زنان را بازاندیشی کرده و ادبیات گفتمانی آنها  رنگ­وبویی جنسیتی و رویکردی مقابله­جویانه با تفکرات مردسالار در عرصه­ی تاریخ و تفسیر و حدیث و فقه داشت. از طرفی، رویکرد اجتهاد اصولگرا با نگاهی فارغ از جنسیت به تأملات جدی هویتی و با شیوه­ی کلامی و فقهی به بازنگری متناسب با واقعیات و فن استدلال خاص و احیاگری در باب مسائل زنان پرداخت. این نوشتار دو جهت­گیری متفاوت در بحث احیاگری دینی از سوی متفکرین فمینیسم اسلامی و اصولگرایان اسلامی را مطرح کرده و پس از نقد نگرش انفعالی فمینیسم اسلامی و نقیصه­ی فن استدلال پیشکسوتان‎ آن براساس روند حرکت تحولی در جهان اسلام، شیوه­ی اصولگرایان اجتهادگرا در حل مسائل زنان را تبیین کرده است. همچنین بر راهبرد امام خمینی (ره) و تأکیدات رهبر فرزانه در گره­گشایی فارغ از وابستگی اهتمام نموده و بر ضرورت اقدامات جدی و کلان در تشکیل «مجمع فراقوه‎ای نخبگان از زنان» تأکید کرده است و در نهایت به اهمیت دخالت زنان اندیشمند مبتنی بر فن استدلال متقن و منطق اصولی و لحاظ پیش‎دانش‎های فقهی پرداخته تا روشی کارساز و نوین را در حل مسائل اساسی زنان پیشنهاد دهد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل گفتمان اندیشه های محوری اقبال لاهوری با تأکید بر«اجتهاد، تفکر خودی و حکومت اسلامی»

ع تحلیل گفتمان اندیشه­های محوری اقبال لاهوریبا تأکید بر«اجتهاد، تفکر خودی و حکومت اسلامی» علی ضامنی پور[1]- محمدمهدی زاده[2] چکیده: ظهور دوران مدرن و نفوذ استعمار درکشورهای شرقی هم خواری بود و هم نعمت. خواری از آن جهت،که به از دست دادن سرمایه­های گذشته و رفتن به زیر یوغِ کشورهای غرب انجامید، انجامی نیک بود از آن رو که باعث شد به سکوت و رکودِ چندصد ساله خود پی ببرند. پیشتاز این بیداری در میان ...

متن کامل

انقلاب اسلامی در تفکر دینی امام خمینی(ره)

برای درک بهتر احیای تفکر دین از نظر حضرت امام خمینی(ره) باید تلاشهائی را مد نظر قرار داد تا تفکر و نقش حضرت امام (ره) را در احیای تفکرات دینیةهم از جنبه تاریخی و هم به لحاظ اهمیت آن در رویارویی با جریانات استعماری و استکباری مورد بررسی قرار دهیم. برخورد با تفکر دینی در طول تاریخ اسلام عملاً یک روز از رحلت پیامبر بزرگوار اسلام نگذشته بود که امامت و ولایت از مسیر"من کنت مولا"،خارج و در مسیر سقیفه...

متن کامل

نفس و بدن در تفکر اسلامی

از آنجا که بنا بر حدیثی مشهور خودشناسی راهی برای خداشناسی است، فیلسوفان و عارفان مسلمان همواره به بحث نفس یا روح انسان و رابطة آن با بدن، توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ابن سینا نفس را جوهری مجرد و قائم به ذات می‌داند که در بدن انسان و در جسم دیگری منطبع نیست، بلکه مفارق از همه مواد و اجسام است. اما این جوهر مجرد تعلق و اختصاص به بدن انسان ـ مادام که این بدن زنده باشد ـ دارد. از دیدگاه ابن عربی، صفت «...

متن کامل

مطالعه‌ی تطبیقی رابطه‌ی انسان و محیط زیست در تفکر توسعه‌ی پایدار و تفکر اسلامی

Environmental crises are one of the major challenges that human community is facing. Different schools have expressed different solutions to solve these crises, for example: Conservationism, Preservationism, Social Ecology, Animal Rights, Land Ethic, Ecofeminism, Stwardship, Sustainable Development etc. Sustainable development is a recent solution of human society proposed in response to inappr...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 20  شماره 80 (تابستان 1397)

صفحات  7- 31

تاریخ انتشار 2018-08-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023