اثر چرای دام و مراحل فنولوژی بر ذخایر کربوهیدرات‌های محلول و ازت در سه گونه مهم مرتعی (Bromus tomentellus، Cephalaria kotschyi و Ferula haussknekhtii) در مراتع زردوان سارال کردستان

این مطالعه صحرایی به منظور بررسی آثار چرای دام در یک سیستم چرایی کوتاه­مدت بر غلظت ذخایر کربوهیدرات­های محلول (WSC) و نیتروژن (N) بخش­های پایای گونه­های چندساله Bromus tomentellus(علف پشمکی)، Cephalaria kotschyi(سردار البرزی) و Ferula haussknekhtii (کمای ساورزی) در مراتع زردوان سارال کردستان انجام شد. یک منطقه کلیدی با یک منطقه قرق دائمی (با عمر پنج سال) و دو منطقه قرق موقت (برای هر فصل رویشی) برای هر کدام از سال­های 1389 و 1390 انتخاب شدند. برداشت ریشه گیاهان، در مراحل رشد رویشی، رشد زایشی، تشکیل بذر، ریزش بذر و خواب انجام شد. پنج نمونه از پایه­های هر گونه در هر مرحله در هر منطقه در هر سال به طور تصادفی برای مطالعه انتخاب شد. قبل از برداشت پایه گیاهی، ارتفاع، قطر تاج و قطر یقه آن اندازه­گیری شد. ذخایر WSC و N گیاه به صورت درصد ماده خشک نمونه ریشه و به ترتیب با روش­های فنل-اسید سولفوریک و کجلدال تعیین شدند. چرای دام و شرایط جوی سالانه اثر معنی­داری بر غلظت WSC در ریشه گونه B. tomentellus نداشتند. گونه علف پشمکی نسبت به دو گونه دیگر مورد مطالعه، دارای غلظت ذخایر کمتری بود. میزان ذخایر WSC در گونه Cephalaria kotschyi نیز تحت تأثیر شرایط چرایی مطالعه شده یا شرایط جوی سال­های مورد مطالعه قرار نگرفت. چرای دام باعث افزایش غلظت WSC در اندام ذخیره­کننده در گونه Ferula haussknekhtiiو همچنین باعث افزایش غلظت N در همه گونه­ها شد. این مطالعه نشان داد که واکنش گونه­های مورد مطالعه در برابر چرای دام باعث افزایش اختصاص منابع (به صورت WSC در گونه کما و N در همه گونه­ها) به اندام­های ذخیره­کننده به منظور جبران ذخایر تحلیل رفته در این سیستم چرایی شده است به طوری که زمان استراحت گیاه به خوبی باعث تقویت بنیه آن شده است. همچنین چرای دام در این سیستم چرایی اثر معنی­داری بر اندازه دو گونه علف پشمکی و سردار البرزی نداشت اما اندازه گونه کما را کاهش داد. i