اثر قیمت‌گذاری آب کشاورزی بر پایداری منابع آن (مطالعۀ موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)

بیشترین مصرف آب در مصارف کشاورزی و آبیاری مزارع است که حدود 70 درصد از کل آب شیرین جهان را در بر می‏گیرد. به دلیل رشد سریع جمعیت، افزایش شهرنشینی و همچنین تغییرات اقلیمی، منابع آب در سراسر جهان کمیاب شده است. در پژوهش حاضر آثار بالقوۀ قیمت‏گذاری آب بر افزایش کارایی، بهبود عدالت و انصاف در تخصیص آب و پایداری منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی بررسی شده است. داده‏های مورد نیاز تحقیق از طریق پرسشنامه و مصاحبۀ حضوری با کشاورزان مناطق مختلفی که کشاورزان در آن ناحیه به صورت تعرفه هزینه‏های مربوط به آبیاری را پرداخت می‏کنند، جمع‏آوری شد. نتایج نشان داد برای مزارع تولیدی، از بین 139 مزرعه، تعداد 14 مزرعه در مصرف آب به صورت کاملاً کارا عمل کرده و مقدار آب اضافی مصرف‌شده برای این تعداد از مزارع برابر صفر است. نتایج به‌دست‌آمده از تخمین آب اضافی دامداری نشان می‏دهد از بین 112 دامدار، فقط 19 دامدار مصارف آب کاملاً کارا داشته‏اند و آب اضافی مصرف نکرده‏اند. نتایج به‌دست‌آمده از تخمین آب اضافی باغداران نشان می‏دهد از بین 112 باغدار، فقط 16 باغدار مصرف آب کاملاً کارا داشته‏اند و آب اضافی مصرف نکرده‏اند. نتایج شاخص پایداری نشان داد اگر کشاورزان و دامداران در مصرف آب بهینه‏تر عمل کنند و هدررفت آب را کاهش دهند، شاخص پایداری برای آنها افزایش می‏یابد. نتایج الگوی VAR نشان‌دهندۀ بردار تعادلی بود که این بردار رابطۀ تعادلی بلندمدت بین سیاست قیمت‏گذاری و تولیدات بخش کشاورزی را نشان می‌دهد. به بیانی دیگر، نتایج به‌وضوح گویای آن است که سیاست قیمت‏گذاری آب سبب افزایش تولیدات کشاورزی در واحدهای مورد مطالعه شده است.