اثر دما و شدت تشعشع بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج در شرایط اقلیمی مازندران

به‌‏منظور بررسی اثر اقلیم­های متفاوت محلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم بومی و اصلاح شده برنج (’طارم هاشمی‘ و’شیرودی‘) و کمی­سازی روابط عملکرد و اجزای عملکرد با شدت تشعشع خورشیدی و دمای هوا در طول دوره رشد، سه آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سه منطقه  بابلسر، آمل و پل‌سفید از شهرستان­های استان مازندران در سال 1393 اجرا گردید. نتایج نشان داد که اثر اقلیم‌های متفاوت محلی بر برخی از صفات همچون عملکرد دانه، تعداد خوشه، وزن خوشه، طول خوشه، تعداد کل دانه در خوشه و تعداد دانه پر به طور آماری در سطح احتمال یک درصد معنی­دار گردید. مزارع پل‌سفید در کلیه صفات نسبت به مزارع آمل و بابلسر از مقادیر عددی پایین‌تری برخوردار بودند که علت آن را می‌توان به وقوع میانگین دمای هوا و شدت تشعشع خورشیدی پایین‌تر در طول دوره رشد برنج به خصوص در مرحله زایشی در این منطقه نسبت داد. کاهش میانگین دمای هوا و شدت تشعشع خورشیدی ناشی از افزایش ارتفاع از سطح آب‌های آزاد، باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (25-10 درصد وابسته به رقم) در هر دو رقم شد. علاوه بر این، تأثیر کاهش میانگین دمای هوا بر عملکرد دانه بیشتر از شدت تشعشع خورشیدی بود. در مجموع، با استفاده از یافته‌های این مطالعه به‏خوبی می‌توان تغییرات عملکرد دو رقم برنج را در اقلیمی‌های متفاوت محلی مورد مطالعه را کمّی‌سازی و همچنین کاهش احتمالی عملکرد برنج به دلیل تأخیر در کشت را نیز برآورد کرد.