اثر تنش خشـکی بر برخی صفــات زراعی و فیزیولوژیکی توده‌های شنبلیله‌ بومی ایــران

این مطالعه به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی توده‌های شنبلیله بومی ایران (20 ژنوتیپ از مناطق مختلف کشور) در قالب دو آزمایش (تحت شرایط تنش خشکی و بدون تنش خشکی) با استفاده از طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی و چهار تکرار انجام و 17 صفت مختلف زراعی و فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تحت شرایط تنش خشکی بین توده‌ها از نظر بیشتر صفات به غیر از وزن زیست توده آفتاب خشک، شاخص برداشت، عملکرد تک بوته و دمای تاج پوشه اختلاف‌های آماری معنی‌داری وجود ندارد. تحت شرایط بدون تنش خشکی نیز به غیر از صفات تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن زیست توده آفتاب خشک، دمای تاج پوشه، پایداری غشای سلولی برگ‌ها در مرحله گلدهی، آماس و رطوبت نسبی برگ‌ها، اختلاف‌های آماری معنی‌داری بین توده‌ها وجود داشت. صفات وزن زیست توده (بیوماس) آفتاب خشک و عملکرد دانه به ترتیب با ضریب تغییرات 9/44و 9/38 درصد ضریب تغییرات، به طور شدید تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت. به طور متقابل دو صفت تیپ بوته و رطوبت نسبی بافت برگی در مرحله گلدهی، کمترین ضریب تغییرات محیطی (در حدود صفر) را به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج، استفاده از ضریب تغییرات دو صفت وزن بیوماس آفتاب خشک و عملکرد دانه برای غربالگری و انتخاب ژنوتیپ‌های شنبلیله مناسب کشت در محیط‌هایی با تنش خشکی و یا با محدودیت آب توصیه می‌گردد.