اثر تغییر کاربری اراضی بر میزان کربن آلی خاک در منطقه توتکابن استان گیلان

افزایش فعالیت‌های انسانی به ویژه تغییر کاربری اراضی از مهمترین علل تخریب کیفیت خاک در جهان است، زیرا نوع استفاده از زمین بر ذخیره کربن آلی خاک و اجزای آن بسیار اثرگذار است. کربن آلی خاک به علت تأثیر مستقیم بر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک، در ارزیابی کیفیت خاک از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر تغییرات اجزای اندازه‌ای کربن آلی خاک و شاخص‌های مدیریت کربن خاک در منطقه توتکابن استان گیلان می‌باشد. به این منظور سه کاربری متفاوت شامل جنگل، گندم دیم‌ و مرتع و سه موقعیت دامنه انتخاب شدند و در هر کاربری و موقعیت دامنه، از عمق 15-0 سانتی‌متری خاک نمونه‌های مرکب خاک به طور کاملاً تصادفی برداشت شد. سپس، ماده آلی ذره‌ای در توده خاک و خاکدانه‌ها و ماده آلی هم‌اندازه سیلت و رس و کربوهیدرات در توده خاک اندازه‌گیری شد. مقدار ذخیره کربن [f1] و شاخص ذخیره کربن بر اساس کربن آلی ناپایدار محاسبه شد. نتایج به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی گردید. نتایج نشان داد که بیشترین مقادیر ماده آلی ذره‌ای، ماده آلی هم‌اندازه سیلت و رس، کربوهیدرات و ذخیره کربن مربوط به جنگل و کم‌ترین مقادیر مربوط به مرتع است. میانگین ماده آلی ذره‌ای در کاربری جنگل نسبت به دیم و مرتع به ترتیب 105% و 423% درصد بیشتر بود. نتایج نشان داد که بیشترین درصد کربن آلی ذره‌ای در خاکدانه‌های درشت وجود داشت. بنابراین، عواملی که پایداری و تخریب این خاکدانه ها را کنترل می کنند، می‌توانند ذخایر کربن آلی خاک را نیز کنترل نمایند. شاخص ذخیره کربن در کاربری‌های گندم دیم و مرتع نسبت به جنگل به ترتیب 45% و 82% کاهش نشان داد. همچنین شاخص مدیریت کربن در کاربری گندم دیم و مرتع نسبت به جنگل به ترتیب 67% و 2/80% درصد کمتر بود.  [f1]عبارت "با روش عمق ثابت" حذف شود.در قسمت مواد و روشها کامل و روشن این روش توضیح داده شده است.