اثربخشی روش‏های اصلاح مراتع گرمسیری بر بهبود خصوصیات و ذخیره کربن آلی خاک (مطالعه موردی: جنوب قصر شیرین استان کرمانشاه)

شرایط تخریب روزافزون مراتع، به­ویژه مناطق گرمسیری، لزوم توجّه بیشتر بر اثربخشی عملیات اصلاحی مرتع را می­طلبد. پژوهش حاضر در مرتع گرمسیری چغاحمام جلگة نفت‌خانه در 31 کیلومتری جنوب شهر قصر شیرین انجام شده است.هدف از این تحقیق، ارزیابی و اثربخشی عملیات اصلاح مراتع بر بهبود خصوصیات و ذخیرة کربن آلی خاک است. بر این اساس، عملیات اصلاحی در این مرتع شناسایی و به چهار تیمار شامل، الف: فارو همراه با بوته‌کاری؛ ب: پیتینگ همراه با بوته‌کاری؛ ج: مدیریت سیستم چرا و د: شاهد با شرایط بهره‌برداری متداول، تفکیک شد. در هر تیمار، هشت نمونه خاک سطحی (0 تا 10 سانتی‌متر) مرتع گرمسیری برداشت و خصوصیات، بافت، آهک کل، اسیدیته، هدایت الکتریکی و کربن آلی خاک اندازه­گیری شد.نتایج این پژوهش نشان داد که کربن آلی خاک تیمارهای فارو، پیتینگ، سیستم چرایی و شاهد، به­ترتیب 82/0%، 90/0%، 68/0% و 38/0% است که در تیمار پیتینگ از همه بیشتر است و تیمار شاهد با حداقل ذخیرة کربن آلی، رابطة معنی­داری (در سطح 05/0) با سایر تیمارها داشت؛ همچنین میان سایر خصوصیات خاک شامل، هدایت الکتریکی، اسیدیته، سدیم، شن، سیلت و رس در میان تیمارهای مختلف رابطة معنی‌داری مشاهده نشد. مقدار کربن ذخیره‌شده در خاک سطحی در چهار تیمار فارو، پیتینگ، مدیریت سیستم چرایی و شاهد، به­ترتیب 1044، 1146، 875 و 509 کیلوگرم در هکتار است که گویای تأثیر بیش از دوبرابری عملیات بیومکانیکی (به­ویژه پیتینگ) نسبت به شاهد بر بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش ذخیرة کربن خاک است.