اثرات‌ عصاره‌ آبی‌ گیاه‌ زنیان‌ (Trachyspermum copticum L.) بر علایم‌ سندرم‌ ترک‌ در موش صحرایی نر

اعتیاد پدیده‌ای‌ خانمانسوز و تباهی‌ آور است‌. در حال‌ حاضر بیش‌ از 2/1 میلیون‌ نفر معتاد در ایران‌ وجود دارد. از این‌ رو درمان‌ صحیح‌ و قطعی‌ این‌ معضل‌ اجتماعی‌ باید مورد توجه‌ قرارگیرد. از سوی‌ دیگر استفاده‌ از گیاهان‌ دارویی‌ به‌ قدمت‌ عمر انسان‌ است‌ و اسناد چندین‌ هزار ساله ‌موجود در تاریخ‌ طب‌ حاوی‌ اطلاعات‌ و تجربیات‌ ارزشمند گیاه‌ درمانی‌ است‌. بر اساس‌پژوهش های‌ موجود گیاه‌ زنیان‌ با نام علمی Trachyspermum copticum L. دارای‌ اثرات‌ درمانی‌ متعددی ‌همانند اثرات‌ آنتی‌ سپتیک‌، کاهنده‌ کلسترول‌ خون‌، خلط‌آور و تسکین‌ دهنده‌ اسپاسم‌ است‌ اما در باور مردم‌ ایران‌ این‌ گیاه‌ در درمان‌ اعتیاد نیز استفاده‌ می‌شود. این‌ پژوهش‌ اولین‌ کار عملی‌ در جهان‌ است‌ که‌ توسط محققین‌ ایرانی‌ انجام‌ گرفته‌ و به‌ بررسی‌اثرات‌ درمانی‌ عصاره‌ آبی‌ گیاه‌ زنیان‌ می‌پردازد. پس‌ از تهیه‌ میوه‌ گیاه‌ زنیان‌ از ارتفاعات‌ 1100 متری‌ بین‌ ایذه‌ و ده‌ دز در خوزستان‌، عصاره‌ گیاه‌ در غلظت‌های‌ 20،10 و 30 درصد توسط دستگاه‌ سوکسله‌ تهیه‌ شد. بعد از آزمایش های‌ اولیه‌ پنج گروه‌ ده‌ تایی‌ موش ‌صحرایی نر با تزریق‌ مرفین‌ به صورت‌ زیر جلدی‌ (S.C.) معتاد شدند. پس‌ از حصول‌ اطمینان‌ از اعتیاد حیوانات‌، یک‌ گروه‌ به عنوان‌ شاهد، گروهی‌ تحت‌ درمان با متادون‌ و 3 گروه‌ با عصاره‌ آبی‌ گیاه‌زنیان‌ در غلظت‌های‌ 20،10 و 30 درصد درمان‌ شدند در کلیه‌ گروه های‌ مورد مطالعه‌ پس‌ از تزریق ‌نالوکسان‌ به صورت‌ تزریق داخل پریتوئن (I.P.) نشانه‌های‌ وابستگی‌ به‌ مرفین‌ که‌ به صورت‌ کاهش‌ وزن‌، اسهال‌ و پرش (Jumping) تظاهر می‌کرد، مطالعه‌ شدند. در غلظت‌ 30 درصد، به علت‌ غلظت‌ بالای‌ زنیان‌، 70 درصد از موش‌ها از بین‌ رفتند لذا این‌ گروه‌ حذف‌ شد. پس‌ از بررسی‌ داده‌ها با آزمون‌ ANOVA (یک‌ طرفه‌) و سپس‌ آزمون‌ LSD مشخص‌ گردید که ‌عصاره‌ آبی‌ گیاه‌ زنیان‌ در غلظت‌ 10 درصد با 05/0 p< می تواند همانند متادون‌ در کاهش‌ علایم‌سندرم‌ ترک‌ اثربخش‌ باشد.