اثرات زیرکشندگی Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki Berliner روی کرم غوزه پنبه، Helicoverpa armigera Hübner

چکیده کرم غوزه­ پنبه، Helicoverpa armigera Hübner (Lepidopter: Noctuidae) یکی از آفات مهم محصولات کشاورزی در غالب نقاط دنیا از جمله ایران می­باشد. در این آزمایش اثرات زیرکشنده غلظت LC20 باکتریBacillus thuringiensis subsp. kurstaki Berliner روی لاروهای سن سوم کرم غوزه­ پنبه در شرایط دمایی 1 ± 26 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی10 ± 65 درصد و دوره­ نوری 8 : 16 ساعت (تاریکی : روشنایی) در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس آزمایش­های زیست­سنجی صورت گرفته، غلظت LC20 باکتری B. thuringiensis، روی لاروهای سن سوم کرم غوزه­ پنبه، 105 × 8/9 واحد موثر در لیتر (IU/L) به­دست آمد. میانگین طول عمر و میانگین تعداد تخم گذاشته شده در طول عمر افراد ماده            H. armigera در شاهد و تیمار باکتری به­ترتیب، 05/1 ± 63/16، 05/1 ± 88/13 روز، 68/147 ± 83/1336 و                  68/147 ± 1029 تخم به­دست آمد که در مورد هر دو فراسنجه، تفاوت معنی­داری در سطح احتمال 5% وجود داشت. نرخ تولید­مثل خالص (R0) در شاهد و تیمار باکتری به­ترتیب، 89/51 ± 22/582 و 78/27 ± 38/126 ماده/ ماده/ نسل، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm)، 002/0 ± 1442/0 و 004/0 ± 1082/0 ماده/ ماده/ روز، نرخ متناهی رشد (λ)، 003/0 ± 155/1 و 004/0 ± 114/1 ماده/ ماده/ روز، طول مدت یک نسل (T)، 62/0 ± 16/44 و 62/0 ± 73/44 روز و زمان دوبرابر شدن جمعیت (DT)، 08/0 ± 80/4 و 21/0 ± 41/6 روز به­دست آمد که به غیر از میانگین طول مدت یک نسل بقیه فراسنجه­های رشد جمعیت پایدار H. armigeraاختلاف معنی­داری در سطح احتمال 5% بین شاهد و تیمار باکتری نشان دادند. نتایج نشان داد که باکتری مذکور توانایی کاهش جمعیت کرم غوزه پنبه را دارد و جهت کاهش مصرف سموم در مناطقی که آفت مذکور حضور دارد این ماده میکروبی قابل پیشنهاد است.