آینده پژوهی و سناریونگاری برای برنامه ریزی توسعه محله ای بر پایه تحلیل سیستمی با مطالعه محله سنگلج تهران

از آنجایی که جامعه شهری، سیستمی پویا، پیچیده و با عدم قطعیت های زیادی است، نمی توان انتظار داشت با رویکردی صرفا عقلائی و بر پایه فرایندهای خطی برای آن برنامه ریزی نمود. این پژوهش با تحلیل سیستمی و با تاکید بر ضرورت شناسائی عوامل موثر بر راهبرد سیستمی، در پی استخراج ساختارهای شکل دهنده سیستم ها برای برنامه ریزی توسعه در سطح محله ای است. از نظر ماهیت، پژوهشی شناختی است و داده های مورد نیاز پژوهش شامل داده های کتابخانه ای و اسنادی، نتایج ادراک ساکنین و نظرات تصمیم سازان در امور مدیریت شهری است. با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع و بر اساس ضریب اهمیت و همچنین عدم قطعیت آنها، همبستگی این عوامل با توسعه محله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد، از میان 30 عامل بررسی شده، چهار عامل نقش و عملکرد فرامحلی محله سنگلج و نبود محرک های نوسازی و فرسودگی بافت، عدم امنیت فضای محله و نبود خدمات تفریحی و رفاهی مناسب جهت گذران اوقات فراعت ساکنان بالاترین اثرگذاری و اثر پذیری را بر سیستم دارند. این عوامل محورهای اصلی شکل دهنده سناریوهای توسعه آتی محله سنگلج را تشکیل می دهند. نگارندگان این مقاله معتقدند فرایند آینده پژوهی مطرح در این پژوهش، در مقایسه با فرایندهای کنونی برنامه ریزی استراتژیک، بر پایه ارائه آلترناتیوهای ذهنی و بدون در نظر داشتن زمینه ها و عوامل کلیدی موثر بر ساختارهای هدایت کننده و اثر گذار بر محیط برنامه ریزی، درجه بالائی از واقع گرائی، پاسخگویی و انعطاف پذیری را دارد.