آیا مدل پردازش واج شناختی برای تبیین نارساخوانی در دانش‌آموزان دو زبانه عادی و نارساخوان دبستانی مناسب است؟

هدف: در این مطالعه تلاش شد مدل پردازش واج شناختی در نمونه‌ای از دوزبانه‌های عادی و نارساخوان ترکی – فارسی زبان آزمون شود. روش: به این منظور از بین دانش‌آموزان 8-10 ساله دوزبانه شهر تبریز از طریق نمونه‌گیری هدفمند 138 دانش‌آموز پسر نارساخوان و 138 دانش‌آموز پسر عادی انتخاب و با توجه به متغیّرهای سن، جنس و هوش همتا شدند. آزمون‌های آگاهی واج‌شناختی، حافظه فعال واج‌شناختی، نامیدن سریع خودکار و خواندن در هر دو گروه اجرا شد. یافته‌ها: نتایج بدست‌آمده نشان دادند مدل پردازش واج‌شناختی در گروه عادی دوزبانه مدل تبیینی مناسب‌تری به شمار می رود. بر این اساس، مؤلفه‌های آگاهی واج شناختی، نامیدن سریع خودکار و حافظه فعال واج‌شناختی دارای روابط علّی معنی دار با سرعت و صحّت خواندن می‌باشد. به عبارتی مدل بدست آمده از داده‌ها در این گروه با مدل تئوریکی آزمون شده مطابقت دارد و این مدل  قادر به تبیین و پیش‌بینی عملکرد خواندن فرد است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت مدل آزمون شده در گروه دوزبانه عادی مدل مناسبی است؛ زیرا همه مسیر‌های مهم و معنا‌دار ممکن بین متغیّر‌ها را در خود داشته است. در گروه نارساخوان، داده‌های به‌دست آمده کاملاً با مدل تئوریکی هماهنگی و تطابق ندارند و روابط علّی حافظه فعّال واج‌شناختی به سرعت و صحّت خواندن و مسیر آگاهی واج‌شناختی به سرعت خواندن معنی‌دار نیست و در نتیجه آنها به خوبی در مدل قرار نمی‌گیرند. مجموع نتایج مربوط به دو زبانه‌های نارساخوان نشان می‌دهند که با وجود برازش داده‌ها با مدل تئوریکی، مدل کاملاً مناسب داده‌ها نیست و مؤلفّه حافظه فعّال واج‌شناختی، نمی‌تواند نقش مؤثری در کاهش و افزایش زمان و خطا‌های خواندن داشته باشد و آگاهی واج شناختی نیز نتوانسته بر متغیّر سرعت خواندن مؤثر واقع شود. نتیجه‌گیری: در کل یافته‌ها نشان دادند مدل پردازش واج‌شناختی خواندن برای گروه عادی دو زبانه مدل مناسب‌تری است.