آنالیز تغییرات کاربری اراضی بر تخریب سرزمین و بیابان‌زایی در مناطق ساحلی جنوب ایران

تغییر کاربری اراضی و تغییر پوشش زمین، از مهم‌ترین مباحث زیست محیطی مورد توجه در دنیا می­باشند. چنین تغییراتی معمولاً در اثر عوامل طبیعی و فعالیت­های انسانی ایجاد می­شود. مناطق ساحلی در جهان از اهمیت اکولوژیکی، اقتصادی و سیاسی زیادی برخوردارند. در پژوهش حاضر روند تغییرات کاربری اراضی مناطق ساحلی جنوب ایران شامل سه استان سیستان بلوچستان، هرمزگان، بوشهر طی دورۀ 31 ساله (1367 – 1398) مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا از تصاویر ماهواره­ای لندست، سنجنده­های TM، ETM+ و OLI و از روش حداکثر احتمال نیز برای طبقه­بندی تصاویر ماهواره­ای استفاده گردید. همچنین جهت اثرگذاری طبقات کاربری اراضی بر روند تخریب سرزمین از شاخص­های پوشش گیاهی (SAVI) و شاخص شوری (SI1)  استفاده شد. نتایج روند تغییرات کاربری اراضی نشان داد که تغییرات طبقات کاربری مناطق انسان ساخت و اراضی شور به عنوان پویا­ترین طبقات کاربری به ترتیب، روند افزایشی 72/2 و 14/1 درصد را دنبال می­کند. یافته‌های تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان داد، سه متغیر پوشش گیاهی، اراضی شور و مناطق انسان ساخت و چهار متغیر پوشش گیاهی، اراضی شور، مناطق انسان ساخت و ماسه­زار به ترتیب 3/22 و 8/37 درصد تغییرات متغیر وابسته شاخص‌های پوشش گیاهی و شوری را تبیین می­کنند. بنابراین در بیش از 60 درصد تغییرات، دیگر متغیرهای محیطی اثر گذار می­باشند. از این رو با توجه به نتایج به­دست آمده از مساحت طبقات کاربری و تحلیل رگرسیونی و روند متوسط تغییرات­SAVI  و SI1 که در آن، طبقۀ کاربری پوشش گیاهی و SAVI روند کاهشی و طبقۀ اراضی شور و SI1 روند افزایشی را نشان می­دهد، می­توان نتیجه گرفت که تغییرات کاربری اراضی پدیده­ای است که خدمات اکوسیستم را تغییر می­دهد که تقریباً اثرات آن غیرقابل جبران و برگشت ناپذیر می­باشد. این نتیجه‌ای جز بهم خوردن تعادل اکوسیستم و تشدید روند تخریب سرزمین در مناطق ساحلی به همراه نخواهد داشت.