آسیب شناسی فعالیت های موریانۀ زیرزمینی در محوطۀ تاریخی هفت تپه

محوطۀ باستانی هفت تپۀ خوزستان در یک ساوان ۱ غنی با سابقۀ تمدنی بسیار طولانی از دورۀ عیلام میانه  ۱۵۰۰-۱۱۰۰) قم) بر­جای مانده است. این شهر عیلامی، مجموعۀ عظیمی از ساختارها و آثار معماریِ خاکی است. مجموعۀ ساختمان های این محوطه بر اثر عوامل بیولوژیکی گوناگون دچار انواع مختلفی از آسیب ها قرار م یگیرند. در این میان هجوم انواع موریانه ها مهم ترین خسارت را به محوطه وارد می آورد. در نگاه نخست ممکن است آسیب این موریانه ها به آثار موجود در محوطۀ باستانی به سبب مخفی بودن در لایه های زیرین، در نظر عموم ناچیز جلوه کند. در این پژوهش پس از شناسایی گونۀ موریانه های فعال در محوطۀ باستانی هفت تپه، به بررسی شیوۀ زندگی و خسارت زایی سه گونۀ Microcerotermes sp و Anacanthotermesvagans و Amitermesvilis و تبیین فرآیند آسیب رسانی این حشرات به ساختارها و زیرساخت های تاریخی پرداخته شده است. همچنین بر اساس شناسایی گون هها و جهت حفاظت از اکوسیستم و با لحاظ کردن اصل «حداقل دخل و تصرف » در محوطۀ باستانی به سنجش میزان آلودگی محوطه از طریق اجرای روش طعمه گذاری روکار و ارزیابی اولیه برای کنترل آلودگی محوطه در نقاط پرداخته شده است. بخشی از این ارزیابی از طریق شناسایی سم «دیفلوبنزورون ۲» با فرمولاسیون SC ا ۴۸ % اثرگذار بر موریانه ها بوده است. دست اندرکاران این پژوهش تلاش کرده اند ضمن بررسی و شناسایی موریانه های فعال در محوطه، به ارزیابی مؤلفه های مختلف مؤثر بر این فعالیت همچون وضع محوطه و محیط آن ازجمله دانه بندی خاک محوطه و شیوۀ رفتاری موریانه های شناسایی شده پرداخته و راهکارهایی جهت بهبود روند عملیات طعمه گذاری ارائه کنند. در راهکارهای پیشنهادی علاوه بر افزایش پایۀ طعمه در طعمه گذاری روکار به رو شهایی چون ایجاد سد مکانیکی، سم پاشی در شب، و استفاده از کارتن مسموم در طعمه ها به دلیل ترجیح غذایی گونۀ A.vilis توجه شده است.