آزمون نظریه‌های حاکمیت شرکتی و مالیه شرکتی در بورس اوراق بهادار تهران مطالعه موردی شرکت‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی

عوامل درون‌زا و برون‌زای متعددی بر عملکرد بنگاه‌ها تأثیرگذار است که ازجمله عوامل درون‌زا می‌توان به ساختار مالکیت و عملکرد مدیران در چارچوب حاکمیت شرکتی اشاره کرد. با توجه به آن­که بیش از 20 درصد تولید ناخالص داخلی کشور (بانک اطلاعات سری­های زمانی بانک مرکزی، ‌1395) و 27 درصد از ارزش بورس اوراق بهادار تهران (‌1396) به صنعت نفت، گاز و پتروشیمی وابسته است؛ لذا حاکمیت شرکتی در این صنعت بسیار با اهمیت است. در این میان با توجه به دولتی بودن ساختار این صنایع در کشور، اهمیت تصمیمات و مقررات ناظر بر حاکمیت شرکتی در این صنایع دو چندان می‌شود. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی آثار حاکمیت شرکتی بر عملکرد مالی شرکت‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور از داده‌های تابلویی 23 بنگاه در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1386-1394 استفاده و با توجه به ادبیات نظری و تجربی موجود، عملکرد مالی آن‌ها با سنجه نرخ بازده دارایی­ها بررسی شده است. در تخمین الگوهای تجربی از چارچوب عمومی الگوهای اقتصادسنجی داده‌های پانل و در جهت کنترل ناهمگنی شرکت‌ها  از الگوی اثرات تصادفی چند سطحی استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می­دهد که اهرم مالی، درصد اعضای هیئت‌مدیره غیرموظف، سهام نهادی و سهام متعلق به مدیران اجرایی رابطه معنادار و منفی با عملکرد مالی شرکت‌ها دارند. همچنین نتایج حاکی از رابطه معنادار و مثبت بین سهام متعلق به بزرگ‌ترین سهامدار، سهام متعلق به دولت، اعمال تحریم­های بین­المللی، قیمت نفت و رشد تولید ناخالص داخلی با عملکرد مالی است.