آران و بیدگل در منابع تاریخی

شهر آران و بیدگل واقع در شهرستانی بدین نام، در دهه‌های اخیر از ترکیب دو شهر آران و بیدگل تشکیل شده است. این شهر از قرن‌ها پیش مرکز مهم جمعیتی، اقتصادی و فرهنگی در منطقۀ کاشان بوده است. رد پای این شهر و مکان‌های وابسته به آن مانند آبادی هراسکان را می‌توان در منابع قرون اولیۀ اسلامی همچون تاریخ قم و کتاب ذکر  اخبار اصفهان یافت. قصیدۀ نونیه راوندی نیز اطلاعاتی از این شهر در دورۀ سلجوقی به دست می‌دهد. در منابع دورۀ ایلخانی نیز به آبادی بیدگل و هراسکان اشاره شده است. در دورۀ صفوی، آران و بیدگل از رونق و اعتبار قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده و در آن هزاران کارگاه شعربافی مشغول به کار بوده است. اهمیت این شهر از برخی سفرنامه‌های دورۀ صفوی و اسناد آیینی این دوره به دست می‌آید. همچنین تصویری از آران و بیدگل در دورۀ زندیه از رسالۀ شرح احوال ملاعلی آرانی آمده است. وضعیت این شهر در دوران قاجاری را نیز می‌توان از تاریخ کاشان ضرابی، کتابچۀ کیفیت بلده و بلوکات کاشان و کتاب جالب چراغان در جغرافیای قصبۀ بیدگل به دست آورد. درمجموع، این مقاله تلاشی است آغازین برای یافتن هویت تاریخی شهر آران و بیدگل.