چکیده : تحولات اجتماعی از مباحث مهم در جامعه شناسی معاصر است که در راستای تحقق آن، برخی عوامل انسانی به واسطه عملکرد های پرنفوذ یا پرتأثیر خود در جامعه، نقش تعیین کننده داشته اند. بر این اساس، این پژوهش به دنبال یافتن ظرفیت های ویژه در آثار هنری است که هنرمند را به عنوان یک عامل انسانی تأثیرگذار بر تحولات اجتماعی معرفی نماید. این پژوهش از طریق مطالعه کتب جامعه شناختی برای یافتن تعاریف، مفاهیم و تئوری های مرتبط با مبحث تحولات اجتماعی؛ و نیز مطالعه کتب تاریخ هنر، جامعه شناسی هنر و نقد هنر، جهت تحقیق کیفی عملکرد های اجتماعی هنرمندان در شرایط و زمان های تاریخی مختلف صورت گرفته و نتیجه پژوهش، به واسطه تطبیق آثار هنرمندان در دوره های مختلف، با مفاهیم و عوامل ایجاد کننده تحولات اجتماعی حاصل گردیده است. مطلبی که از این پژوهش حاصل گردیده، بر این نکته تأکید دارد که عملکردهای شناختی، تحلیلی و انتقادی هنرمندان، خصوصاً از دوره رنسانس به بعد، توانسته اند در حوزه شناخت و آگاهی انسان ها تحول ایجاد کرده و بیننده را با نوع جدید برخورد با واقعیات روبه رو سازند. همچنین عملکرد برخی هنرمندان، خصوصاً پس از آغاز دوران نوین نشان داده است که هنرمند در جنبش ها و حرکت های سیاسی عصر نوین نقش فعال داشته و در جهت گیری ذهنی افراد و حتی در پیشبرد اهداف سیاسی موثر بوده است.